BÖLÜM -3
ASIL METİN FERMAN (II. MAHMUT’UN TUĞRASI )
MAHMUT BİN ABDÜLHAMİT Kıdvetü’l-kuzat ve’l-hukkam madeni’l-fazli ve’l-kelam ...eyalet-i Anadolu’da zikr-i âti göçebe taifesinin bulundukları mahallin kadısı-zide fazluhu- tevki-i rifi-i hümayun vasıl olıcak malum ola ki Kangırı sancağında vaki Kalecik Keskini muzafatından İki Kuyulu nam karyede medfun eizze-i kiramdan şeyh veled-i şeyh Yakub zaviyesinin ba berat-ı âlişan zaviyedar ve vakfının mütevellisi olan sulehadan Şeyh Muhammed ve Şeyh İbrahim-zide salahuhum- rikab-ı hümayunuma arz-ı hal idub mumaileyhimanın zaviyedar ve mütevellisi olduğu vakf-ı mezburun şamdan ve kandiline sarf olunmak üzere tayin olunan nukudun sarfı konar göçer göçebe taifesinden cemaat-i Kuyumcu ve Gündeşli aşiretinden malumu’l-esami kimesneler zimmetlerinde iki yüz on beş senesindenberu ve malumu’l-miktar mal-ı vakf olub def’atle taleb ve almak murad olundukta emrar-ı evkatle bîvech-i şer’î virmekte teaddi ve muhalefet birle özr-i külli raiyesinde oldukların ve taife-i eyalet-i Anadolu’da geşt-i guzerân üzere oldukların selefi Şeyh Halil ve Şeyh Muhammed mukaddimen ba arz-ı hal lede’l- inha ve’l-istida-i meşruh üzere amel olunmak babında iki yüz on sekiz senesi evasıt-ı zilhiccesinde sadır olan emr-i şerif mucibince mal-i vakfı taleb iyledikde edası teaddi ve muhalefet üzere oldukların inhası emr-i şerif mucibince amel olunmak babında ...te’kidi havi müceddiden......şeyh İbrahim.... bir emr-i şerif üzere amel olunmak babında .... ber vech-i muharrer tarih-i merkumda emr-i şerif verildigi mestur ve
mukayyed bulunmağın mukaddimen sadır olan emr-i şerif mucibince amel olunmak emrim olmuştur. Emr-i şerifim vusul buldukta bu babda sadır olan emrim üzere amel ve dahi ihzar-ı hassa kılub Mukaddimen ber def’i şerle görülüb fasl olunmayan davaların tamam-ı hak ve adl üzere mukayyed olunması inha olunduğu üzere ise olbabda mukteza-yı şer’-i kavîmle amel idub dahi ber vech-i muharrer merkumanın zimmetlerinde olan mal-ı vakf her ne ise ba’de’s-subut hükm idub bi’t-tevliye vakf içün aldırub icra-yı şer’i ve ihkak-ı hak eyleyesin min ba’di şer’i şerife ve emr-i âlişanıma muhalif kimseye iş ettirmeyub husus-ı mezbur içün bir dahi emr-i şerifim ...eyleyemesün şöyle bilesin alamet-i şerifime itimat kılasın tahriren fi evahiri şehr-i Ribiu’l-Evvel sene seb’a ve işrîn ve mieteyn ve elf.1227/1812 GÜNÜMÜZ TÜRKÇESİNE ÇEVİRİSİ Kadıların kadısı, hakimlerin hakimi ve faziletin madeni olan, Anadolu eyaletinde, adı geçen konar göçerlerin bulundukları yerin yüce kadısı -faziletin daim olsun-, sana bu fermanım ulaşınca bilesin ki Çankırı sancağında bulunan Kalecik Keskini köylerinden İki Kuyulu isimli köyde mezarı bulunan büyük kişilerden Şeyh oğlu Şeyh Yakup zaviyesinin kendisine verilmiş bir beratla zaviyedarları ve tekkenin vakfının yöneticileri olan Salih kişilerden Şeyh Muhammet ve Şeyh İbrahim, bana bir dilekçeyle başvurmuşlardır. Dilekçelerinde kendi yönetimlerinde bulunan vakfın şamdan ve kandil gelirleri için kullanılması gereken parayla vakfın bazı mallarını konar göçerlerden isimleri belli olan Kuyumcu ve Gündeşli cemaatından bazı kimselerin, iki yüz on beş senesinden beri zimmetlerine geçirdiklerini belirtmektedirler. Kendilerinden bu mal ve paralar bir çok defa istenmesine rağmen kendileri bunu vermeye asla yanaşmamışlardır. Bunların konar göçer oldukları ve yaptıkları bu işler bana daha önce de tekkenin önceki Şeyhi, Halil tarafından bildirilmişti. Ben bunların, bu işten vazgeçmeleri konusunda iki yüz on sekiz senesinde bir emir göndermiştim. Bununla amel olunması ve önceki emrimin uygulanması benim arzumdur. Şimdiki bu emrim sana ulaşınca bir önceki verdiğim karar ve gönderdiğim emir üzere hareket edesin. Adil bir mahkeme kurup, önceden görülmeyen davaları ele alıp, adı geçen kimselerin üzerinde vakıf malı olarak her ne varsa onları tespit edip, onlardan tekrar vakfa verilmek üzere tahsil edesin. Bundan sonra benim emirlerimin kimseye çiğnetilmemesini sağlayasın. Bunları böylece bilesin ve alametim olan tuğrama itimat kılasın. Ribiü’l-Evvel ayının son günleri yıl 1227/1812 BELGE 5
ASIL METİN TEVCİH KAYDI
(Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivinde bulunan tevcih kaydı. Tarihi 1173/1759)
Kuzu pazarı Na’lı Han kasabasında Nasuh Paşa Camii şerifinde ba’de-l-asr iki akçe ile ...nebatasıyla ve cezhul zevrede? Ahmet bin Mustafa fevt olup mahlulatından Seyyid İbrahim halifeye her ba arzuhal mucibince tevcih kuru bazarında kuzlu nam karyede camide ..hatib olan Muhammed halife ..karındaşı Ahmed halife faruğ tevcihi (iki kelime okunamadı)
Kuzu bazarında Eymur nam karyede vaki memi çavuvş cami-i şerifinde yevmi nim akçe ile hatib olan ..Muhammed bin Hüseyin halife ..hüseyin rifasıyla ve Mahmud halife bin Muhammed tarafına tevcih
Kuru bazarında Kay nam karyede cami-i şerifinde nim akçe ile hatib olan Muhammed ve tahrir
Kurı bazarında Mart nam karyede Ali dede bina ve vakf eyledigi türbe-i şerifinde Mahrus? Hüseyin bin Ahmed bin Seyyid Muhammed ve Seyyid Hasan ve teahhüd bi izni uyun mucibince tevcihi GÜNÜMÜZ TÜRKÇESİNE ÇEVİRİSİ Belgede aynı mıntıkadan bazı köylerdeki tevcih (görevlendirme)’lerden bahsedildikten sonra Mart Köyü ile ilgili kısım şöyledir:
Kuru pazarında Mart isimli köyde Ali Dede’nin inşa edip vakfeylediği türbede Şeyh Muhammed oğlu Ahmed oğlu Şeyh Hüseyin ve Hasan aldıkları emir gereğince bu tekkede görevlendirilmeleri..
BELGE 6
ASIL METİN
ŞECERE
Fasl fi zikr-i haramha-yı resûl aleyhisselam Hadice evvel zenî bûden est ki der akd-i Mustafa aleyhisselam âmed est ve ez Huveylid bin el Arabi bin Kuday bûde est maderî Hadice Fatıma binti Zayed el ibni’l-asl ez beni Asam bude est ve ân vakt ki beyan-ı îşân ba’de bitebde? Resul aleyhisseleam bist u penc sâle bûd est ve Hadice cihil sale panzde sale piş ez nübüvvet işan resul aleyhisselam bud ve risal ve deh sal ba’de ez nübüvvet Hadice dera vefat reside aleyhisselam bi ğayet-i ğamnâk şod ve piş ez ân bist ruz Ebu Talib amm-i resul aleyhisselam vefat reside bûd an sâl Âmmu’l-Huzn nâm nihad evvel kesî ân zamân key peyğamber aleyhisselam ser iman aver Hadice ve peyğamber ibn-i ...nübüvvet ve risalet tasdîk kesî der an vakt ki Hadice der nikah-ı resul aleyhisselam persûd hiç zen nehast bud ve hiç zen teczîd û daynar zeden digeri Sevde bint-i der mağrû ibn-i sevde evvel zen bûd kes ba’de ez vefat-ı Hadice hast digeri Aişe bint-i Ebi Bekr der mekke hast ve û şes sale vucuh bi medine âmed noh sale bud vakt-i vefat-ı resul aleyhisselam der hejden sale bud est ve der eyyam-ı ma’ad bin ebi Süfyan vefat-ı resul aleyhisselam norden hejden kerd beheftat sale ki reside bud ve hem der an hefte Said bin Ebi Vakkas vefat kerd diğeri ki Hafsa bint-i Ömer el Hattab der eyyam-ı Osman ibn-i Affan vefat diger Zeyneb bint-i Huzeyme ibn-i Abdülmenaf bin Hadil bin Amir bin Hafsa(sa’saa) ve ibn-i Zeyneb duhter-i amm-i resul bûd est aleyhisselam mader-i uymine? Harise ramü’l-mesakin goftende ve der meyat-ı(zamanı) resul aleyhisselam vefat yaft diger Zeyneb bint-i Cahmus(Cahş) el Esediyye mevla ve puserhane-i resul aleyhisselam bud ve der Kuran-ı Mecîd bin? Cebrail vahy ile inzal olan halet habir? Meydhal ? kavluhu teala :
bude est vefat-ı û der zaman-ı hilafet emirü’l-mü’minin Ali bin Ebi Talib radıyallahu anhuma buden est Husya bint-i Hüseyin bin Ahtab en-Nasrî ez esiret-i Hayber buden est Huyras binti’l-Hars vefat-ı der eyyam-ı Muaviye bin Ebi Süfyan digeri insan(işan) berakat zikr-i Hadice radıyallahü anhüma lazım elhamdü hem ez fayid fabir hal benaş fi evlâd-ı Ebi Talib amm-i nebi aleyhisselam ebu Talib ra cehar pezer bud est
Fe’l-Avam
Min mevlana emirü’l-mü’minin Ali bin ebi Talib kerremallahü vechehu İmam Hasan ve imam Hüseyin şehid-i Kerbela-yı fihi akdi ammu’l-eşref fihi la Muhammed el-Hanefi fihi avlu Abbas Allah li a’kabi Ca’fer lia’kabi Abdullah li a’kabi la naki Muhammed et-Tahir li a’kabi’l-avsat li a’kabi Zeyd li a’kabi Muhyi li a’kabi Ebu Bekr li a’kabi Osman Zeyneb ekber Ummu Gulsün ummu Atess ummu ekber ummu Hemani Meymun Zeyneb ekber ummu Gulsün ummu Atess ummu ekber ummu Hemani Meymun Zeyneb el fakir Sa’d el-akran ummügulsün rukiyye fatıma imamiyye Hadice ummu’l-kiram ummu Seleme ümmü cihan imam ermen penç sise ber mukab seyyid lidvanen est fasl-ı îşân şode ve Hüseyin bûd est radıyallahü anha Hanife ve amm ve Bekr Muhammede ve edserallahü ve illa bud est ez kabile beni Şaban Abbast inamen ve li isneyn bud est bint-i haram ekfune nifrid konim ki ezin penc der akeb mande est Ali kerramallahü veche künyetül Hüseyin el Hasan bud an emirü’l-mü’minin Ebi Talib kerremallahü veche muvazza’ veladan ruyin izn yezidehem mate Receb batran ammü’l-kal sene sale bin Cebrail Allahü azimüşşan vahy ile seyyidü’l-mürselin ve hatimü’n-nebiyyin fahr-ı âlem iki cihan güneşi radiyallahü anha efdalüssalavat ve ekmelüttahiyyat hıazret-i resul hazret-i Cebrail aldı Hazret-i Ali kerremallahü veche Hazret-i Muhammedü’l-Mustafa sallallahü aleyhi vesellemden aldı hazret-i hakkın celle celaluh emir birle ve bu zikr olunan
bismillahirrahmanirrahim “innema yüridüllahü li yüzhibe ankümü’r-ricseehle’l-beyti ve yüdahhiraküm tethira”
bismillahirrahmanirrahim “elhamdülillahillezi ebreze arşen el hazretü subhan münira ev atla’a fi eflaki’l-cemali mine’l-buruci emale şemsen ve kameren münira” ve sallallahü ala seyyidina Muhammed ve âlihi ve sellim teslimen kesiren kesira ibn-i Seyyid Ahmed el-Kebir Abdullah ibn-i Zeynel Abidin ibn-i Hüseyin şehid-i mazlum ibn-i Ali kerremallahü veche ve veledü imam Hüseyin Fatımatü’z-Zehra bint-i Muhammed sallallahü aleyhi vesellem ibn-i Abdullah ibn-i Abdülmuttalib ibn-i Haşim ibn-i Abdülmenaf
bismillahirrahmanirrahim fasl an ebi Abbas radiyallahü anh an neslinnebi sallallahü aleyhi sene selase ve sittun sene hazret-i Muhammet mate şehiden ev men mate ala muhibbi ila Muhammed mate zahiden ev men mate ve men mate ala muhibbi ila Muhammed mate âbiden ev men mate ala muhibbi ila Muhammed ...fetehat babe’l-cenneti rahmetuhullahi ala mine’r-rumu sahibe hüden en-neseb lanetüllahi ala men baathüm gale tebareke ve teala men cae bilhaseneti felehu aşere emsaliha ve men cae bisseyyieti fela yucza illa misleha kalennebiyyü sallallahü aleyhi ve sellem ekrimû evlâdiye’s-salihûn ve’t-talihûn li kalennebiyyü sallallhü aleyhi ve sellem mine’n-nazari ila vecheti evlâdî felemma nazara ila vecheti ve cebheti lede’ş-şefaati haze sahsıhahu’n-neseb ve’l-
Hüseyin Muhammed bin el-Asker künyetü Ebu’l-Kasım elkabuhu el-Mehdî-yi’l-muntazır el-Huccetü’l-kaim el-Haru’s-salih zamanu salihu’l-emiru’l-mevda ser hasan zay hem ban hane ki alen-Naki esved est evlâden vakt-i sabah Cuma şeb ruz Şaban sene hamse ve hamsin ve mieteyn el ümmehan nercis güdam veled bud imar benc evlâdül eimmetü’t-tahir radıyallahü anhüm ecmein. Kale emirül mü’minin imam el emin ve resul es-sekaleyn ene medinetü’l-ilm ve Ali babüha ve men talebe’l-medineti felyedhul min babiha ve kale aleyhisselam ene şeceratün min nuriha ve fatımatü’z-zehra asluha ve Ali elfamüha? e’l-Hasan ve’l-Hüseyin esmaruha ve’l-mü’minun evrakuha kale aleyhisselam men eazze evledena ve kad eazzena felyedhulu’l-cennete kale aleyhisselam men mate fi kalbihi min bu’zi miktari zerretin âli Muhammed mate kafiran vela yeşummu rayihate’l-cenneti vela yuşfeu yevme’l-kıyameti kalennebiyyu aleyhisselam unadi yevme’l-kıyameti men lehu ala sefi Yahya hatta tedhulu’l-cennete yekulu’l-halayık keyfe lena hakkun aleyke ve ente seyyidu’l-evvelin ve’l-ahirin ekulu men eazze raculen min beyti dehale’l-cennete bi ğayri hisab evlâde’l-eimmeti’t-tahir radıyallahü anhüm ecmain
eknun tertib sünnet huyiş emirü’l-mü’minin Ali radıyallahü anh der kalem ârim ve billahi’t-tevfik ve ene ekulu ene seyyid Yahya ibn-i seyyid Kasım ibn-i seyyid Sufi ibn-i seyyid Ahmed ibn-i seyyid Muslihiddin ibn-i seyyid Abdülkerim ibn-i seyyid Murad ibn-i seyyid Yusuf seyyid Mustafa ibn-i seyyid İbrahim ibn-i seyyid Sufi ibn-i seyyid meşayih seyyid Emir Paşa ibn-i seyyid Hoca paşa ibn-i seyyid Hoca Osman ibn-i seyyid Ali ibn-i seyyid Mahmud ibn-i seyid Mahmud ibn-i seyyid Halil ibn-i seyyid Ali seyyid Hüseyin seyyid Kûş Muslihiddin seyyid Selahuddin ibn-i seyyid Eba Ali Muhammed Hafız ibn-i seyyid İvaz ibn-i Beruşah ibn-i Muhammed ibn-i seyyid Şermşah ibn-i seyyid Muhammed ibn-i seyyid İbrahim ibn-i seyyid İbrahim seyyid Cafer ibn-i seyyid Muhammed ibn-i seyyid İsmail ibn-i seyyid Ahmed esseyid Ebu’l-Hüseyin ibn-i Ahmed ibn-i seyyidü’l-Arabi ibn-i Musa Kazım ibn-i Cafer Sadık ibn-i Muhammed bin Bakır Ali Zeynel Abidin ibn-i el-Hüseyin Ali bin Ebi Talib ibn-i Abdülmuttalib ibn-i Haşim Affan ibn-i Elham el kebir ibn-i Abdülmüşir
Fatımatüzzehra ve ümmül hasan vel Hüseyin
Fatıma bint-i Muhammedü’l-Mustafa sallallahü aleyhi vesellem “felamma kadâ Zeydun minha vetaran zevvecnakeha” ve ibnu Zeyneb piş ez cümle-i ziyan (zaman-ı) resul aleyhisselam vefat kerd der eyyam-ı Ömer bin Hattab diger Ümmü Süllem duhter-i Ebi ummü ibnu’l-muğîre buden rabbi biğayet niku siret bud an est ve resul aleyhisselam biğayet ez vey hoşnud bud est ve ba’dehu ez vefat-ı resul aleyhisselam der.....sabit-i kadem bud est ve dast?-ı eyyam-ı Muaviye ba’dehu ez vefat-ı Aişe radıyallahü anhüma beşeş ruz Meysun binti’l-Hass azad Abdullanh Bin Hilal bin Amir bin Sa’sa’a neseb ve silsileyi beyan idelum ta ki fehm-i insan ola derece-i silsile-i evvel Cebrail aleyhisselam ikinci neseb evveli Hazret-i Ali kerremallühü veche üçüncü imam Hasan Hüseyin veli deşt-i kerbela Zeynel Abidin Seyyid Muhammed Seyyid Mısrî Seyyid Muhammed b. Abdullah Seyyid Muhammed Arzi Ebu Bekr-i Sıddık radiyallahü anh ve Ömerü’l-Faruk radıyallahü anh ve osman-ı Zi’n-Nureyn radıyallahü anh Hazret-i Ali radıyallahü anh Seyyid Ebul Vefa ibn-i Seyyid Yusuf Veli bin Seyyid Melik Gazi Sultan-ı sabikan Kayseri zaman-ı Sadat-ı din Yusuf Veli hüvel-fettah Muharrem 1210/1795 Seyyid Zulhan seyyid Yakub seyyid Muhammed seyyid Osman
Seyyid Ali seyyid Şeyh Muhammed seyyid Hasan
Yan yazı
Ummu Selem bint-i Zeydü’l-Bihar
El-İmam hazret-i Ebu Bekr el-İmam Hazret-i Ömer el-İmam Hazret-i Osman
GÜNÜMÜZ TÜRKÇESİNE ÇEVİRİSİ
Şecere
Hazret-i Resulün aileleri hakkında bölüm:
Resülün birinci eşi Hatice’dir. Muhammed Mustafa’nın nikahına ilk o girmiştir. Huveylid bin el-Arabi bin Kudayl’in kızıdır. Annesi Fatıma Bint-i Zeyd bin el- Asl, beni Asam kabilesindendir. Resul ile evlendiğinde resul 25 yaşında, o ise, 40 yaşında idi. Evlenmeleri peygamberlik gelmeden 15 önce idi. Peygamberlik gelmeden 18 yıl önce evlendikleri de söylenir. Peygamberlik geldikten 3 yıl sonra Hatice vefat etti. Peygamber buna çok üzülmüştü. Onun ölümünden 20 gün sonra da peygamberin
amcası Ebu Talip vefat etti. O yılı hüzün yılı olarak adlandırdılar. Peygambere ilk iman eden ve onu ilk tastik eden kişi Hatice idi. Hatice peygamberin nikahında olduğu sürece o hiçbir kadınla evlenmedi. İkinci eşi Sevde bint-i Mağru ibn-i Savde idi. Hatice’den sonra onu aldı. Diğeri, Aişe bint-i ebi Bekr idi. Mekkedeyken onu istedi. Altı yaşındayken Medine’ye getirdi. Dokuz yaşında onunla evlendi. Peygamber vefat ettiğnide ondokuz yaşında idi. Muaz bin ebi Süfyan zamanında vefat etmiştir. Yetmiş yaşına kadar yaşadığı ve Sa’d bin ebi Vakkas zamanında vefat ettiği söylenir. Diğeri Hafsa bint-i Ömer el-Hattab’tır. Bu hanımı da Osman bin Afvan zamanında vefat etti. Diğeri, Zeynep bint-i Abdülmenaf bin Hadil bin Amir bin Sa’saa’dır. Bu hanımı peygamberin amcasının kızıdır. Kendisi tarihte “
İmam Hasan İmam Hüseyin şehid-i kerbela, Muhammed Hanefi, Cafer, Muhammet Tahir, Zeyde, Muhyi, Ebu Bekir, Osman, Zeynep, Ümmü Gülsüm, Ümmü Ates, Ümmü Hemani, Meymun, Zeynep, Ümmü Gülsüm, Ümmü Ates, Hemani, Meymun, ZeynepÜmmü Gülsüm, Rukiye, Fatıma-i İmamiye, Hadice, ümmü Seleme, ümmü cihan, İmam seyyid lidvan.?
Fasl: Hüseyin radıyallahü anh Hanife ve Bekir Muhammed beni Şaban kabilesinden yardım görmüşlerdir. Hazret-i Ali’nin künyesi Ebu Hasan ve Hüseyin idi. Ammü’l-kıtal denilen Savaş Yılında idi. Allah azimüşşan Peygamber efendimize -ki en güzel salavat ve selamlar onun üzerine olsun- Cebrail vasıtasıyla vahyetti. Hazreti Ali Muhammed Mustafa’dan aldı, Hazret-i hak emriyle olan bu neseb ve silsileyi burada zikredelim ki insanlar bunu iyice anlaya: Silsilenin birinci derecesinde Cebrail, ikinci neseb evveli Hazret-i Ali, üçüncü İmam Hasan ve Hüseyin, Zeynel-Abidin, seyyid Muhammed Seyyid Mısrî, Seyyid Muhammed, Seyyid Abdullah, Seyyid Muhammed ArziEbu Bekir Sıddık, Ömerü’l-Faruk, Osmanu zi’n-Nureyn Aliyyü’l-Murtaza-Allah hepsinden razı olsun-Seyyid Ebu’l-Vefa İbn-i Seyyid Yusuf Veli ibn-i Seyyid Melik Gazi, Saadat-ı din yusuf Veli.
Allah (kapalı ve gizli olanları9 açığa çıkarandır. Bismillahirrahmairrahim “Ey Ehl-i Beyt, Allah sizden ancak kiri götürmek ve sizi tertemiz kılmak dilemektedir.” Bismillahirrahmanirrahim “ O arşı sabah gibi aydınlık yapan ve göklerde güneş ve ayı parlatarak güzelleştiren Allah’a şükürler olsun” Salat ü selam o yüce peygamberin üzerine olsun. İbn-i Seyyid Ahmedü’l-Kebir, ibn-i Abdullah ibn-i Zeyne’l-Abidin, ibni-i Hüseyin şehid-i mazlum ibn-i Ali-Allah yüzünü ak etsin- ve onun evlatları imam Hüseyin, Fatımatü’z-Zehra bint-i Muhammed (S.A.V.) ibn-i Abdullah ibn-i Abdu’l-Muttalib ibn-i Haşim ibn-i Abdü’l-Menaf.
Bismillahirrahmanirrahim
Hazret-i Abbastan rivayetle peygamber efendimiz H. 63 yılında şöyle buyurdu: “Kim Hazret-i Muhammed’e bir sevgi besleyerek ölürse, o şehid olarak, zahit olarak ve ibadet ehli olarak ölmüş olur. Ve Allah da böyle bir kişi için cennetinin kapılarını sonuna kadar açar.” İşte yukarıdaki neseb-i
şerif böyledir kim onu inkar ederse Allahın laneti onun üzerine olsun. Allah Teala şöyle buyurmuştur: “Kim ki bir iyilikle gelirse onun on katı kendisine verilecektir, ve her kim ki bir kötülükle huzuruma gelirse onun mislini görecektir” Peygamber efendimiz buyurdu ki “benim evlatlarıma ikram ediniz” ve yine buyurdu ki “kim benim evlatlarımın yüzüne bakarsa benim yüzüme bakmış gibidir ve şefaatime nail olacaktır.”
Bu sahih bir nesebtir: el-Hüseyin Muhammed bin Asker ki künyesi Ebu Kasım, lakabı Beklenen Mehdi, karar kılınmış bir delil’dir. Zamanın salih kişisi Ali en-Naki 255 senesi Şaban ayının bir Cuma gecesi annesi Nergis’ten doğdu. Bunların imamların evlatlarıdır, Allah hepsinden razı olsun.
İmamların en emini, cinlerin ve insanların peygamberi Muhammed Mustafa efendimiz buyurdu ki; “Ben ilmin şehriyim, Ali onun kapısıdır. Kim bu şehre girmek isterse o kapıdan girsin.” Yine efendimiz aleyhisselam buyurdu ki; “Ben nurdan bir ağacım, Fatıma onun kökü, Ali onun gövdesi , Hasan ve Hüseyin onun meyvesi, mü’minler de onun yapraklarıdır.” Yine peygamber efendimiz buyurdu ki; “Kim benim evlatlarınmı yüceltirse, bizi yüceltmiş olur ve cennete girer.” O yüce resul buyurdu ki; “Kim kalbinde, bir zerre bile olsa, Muhammed’in ailesine buğz ederek, kin besleyerek ölürse, o kişi kafir olarak ölmüş olur. Ne Cennetin kokusunu alabilir, ne de ona kıyamet günü şefaat edilir.” Peygamber yine buyurdu ki; “Ben kıyamet günü, kendisinin cennete girmesine kefil olduğum kişileri çağıracağım ve onlara kefil olacağım. Yanındakiler, ya resulullah! sen evvelkilerin ve sonrakilerinin efendisisin, nasıl olurda böyle bir kimse olabilir. Senin kefaletini gerektirecek ne yapmıştır. O dedi ki, benim Ehl-i Beytim’i yücelten ve onları seven kişiler hesapsız ve sorgusuz cennete gireceklerdir.”
Şimdi, tertip üzere silsilemizi yazalım: Ben seyyid Yahya babam Seyyid Kasım babası Seyyid Sufi babası Seyyid Ahmed babası Seyyid Muslihittin babası Seyyid Abdülkerim babası Seyyid Murad babası Seyyid Yusuf babası Seyyid Mustafa babası Seyyid İbrahim babası Seyyid Sufi babası Meşayih Seyyid Emir Paşa babası Seyyid Hoca Paşa babası Seyyid Hacı Osman babası Seyyid Ali babası Seyyid Mahmud babası Seyyid Mahmud babası Seyyid Halil babası Seyyid Ali babası Seyyid Hüseyin babası Seyyid Kûş Muslihiddin babası Seyyid Salahiddin babası Seyyid Ebu Ali Muhammed Hafız babası Seyyid Ivaz babası Seyyid Piruşah babası Seyyid Muhammed babası Seyyid Şermşah babası Seyyid Muhammed babası Seyyid İbrahim babasa Seyyid İbrahim babası Seyyid Cafer babası Muhammed babası Seyyid
İsmail babası Seyyid Ahmed Seyyid ebul-Hüseyin babası Ahmed babası seyyidü’l-Arabi babası Musa Kazım babası Cafer Sadık babası Muhammed Bakır babası Zeynel Abidin babası İmam Hüseyin babası Hazret-i Ali babası Ebu Talip babası Haşim Affan babası Elham Kebir babası Abdül-Müşir.
İmam Hasan ve Hüseyin’in annesi, Muhammed Mustafa kızı Fatımatü’z-Zehra
Seyyid Zulhan Seyyid Yakup Seyyid Muhammed Seyyid Osman Seyyid Ali Seyyid Şeyh Muhammed Seyyid Hasan
Yan yazı:
Zeydü’l-Bihar kızı Ümmü Seleme
İmam Hazret-i Ebu Bekir, İmam Hazret-i Ömer, İmam Hazret-i Osman
Bu belge 1210/1795 senesinin Muharrem ayında yazılmıştır.
BELGE 7
ASIL METİN
MÜFREDAT DEFTERİ
İş bu bin iki yüz kırk beş senesi ruz-i kasımından sene-i mezkur ruz-i hazrine gelince kadar Kuru Bazarı muhtarı Ahmed ağa bendeleri yediyle umur-ı kaza içün vukubulan isti’câlât ve sâir murûr-ı ubûra sarf u harc eyledigi bi’l-ittihad hesab ve kitab olunarak müfredat defteridir ki ber vech-i âti zikr u beyan olunur fi 11 Ramazan 1245/1829
Parşak? eriyle gelen Meylanlı Mustafa 18, Kömürdiğinde hazmandara 5, Kangırıda masarafat 30, sabık mütesellim ağaya Gümürdiginn (yırtık)emir suretiyle gelen İbrahim ağaya 20, kirveye giden tüfekçiye 122, delil-i uzun sekban için gelen adama 15, asker tutmak için hacıya 15, kethüdabaşı tezkeresiyle dervişanlara 5, der-i aliyyeden gelen Musa nefdiye? 10, tüfekçi Osman’a dusekli parası tahsili için 12, sabık mütesellim ağanın Sarıson katarına alınan kömür baha 30, Gaylı Monla Hüseyin yediyle fermandara 19, Kömürdigin ihtiyarı yediyle sehlu 30, defter getiren kavvasa 15, mahkeme pusulası getiren adama 15, sabık mütesellim ağaya tavuk 42 14 , kömüre gelen İsmail’e 8, bir askere elbise baha 64, Kastamonulu Kavas askere gelince 50, sarrafiye 20, tahvil harcı 15, akçe noksanı 16, akçe kazanı 90, def’a irsaline 10, tahsildariyeye gelen adama 15, yağa gelen adama 15, mürasele gezdiren adama 5, Süleyman Tatar’ın Kömürdiginden bindiği bargir ücreti 6, Kömürdiginden tavuk 6 2 , gerek büyük Süleymana gerek mübayaa küsüratı 130, odabaş deli üzerine geldikte 22, soytarı ve kahveciye avaid 34, deli odabaşısına 30, odabaşının Osman’a ..gelince 15, îrâda gelen adama 12, para getiren Hasan ağaya 13, yağ noksanı 19, def’a odabaşının Osman’a 15, isti’cal Kadir tüfekçiye 25, mübayaaya gelen Ahmed ağaya 35, delil üzerine sekban gitsin için adama 20, der-i aliyyeye mübayaa gitsin için gelen adama 12, mübayaa akçesi getiren adama 10, sabık mütesellim ağanın fermandarına 10, mübayaa tahvili 10, mütesellim ağa der-i aliyyeye giderken
Ferman-ı âlinin hilafı olursa yecvede? Nezili icab eder. Yalnız ellibin beşyüz elli kuruş
Harrar haze’d-defter bi ma’rifet-i ser’i ve’l-inha es-Seyyid Mehmed Şakir elmunhislam? bi kasaba-i Kuru pazarı ğaferallahü ileyhi. Afa anhü
Mühür: Mehmed Şakir
İşbu defteryekunatı olan altı bin yetmiş altı kuruşa bir akçe zam olunmadan ber vech-i ta’dil ve’n-nuşur? Tevzi ve taksim olunmuştur.
Fi 25 Safer 1242
İmza : İsmail
Mühür: İsmlail
GÜNÜMÜZ TÜRKÇESİNE ÇEVİRİSİ
AYRINTILI HARCAMA DEFTERİ
Bu belge bin iki yüz kırk beş senesi Kasımından aynı senenin Haziran ayına kadar Kuru Bazarı muhtarı Ahmed ağa tarafından kazanın işleri için sarfettiği paraların toplanıp, hesab ve kitab olunarak hazırlanan harcama defteridir ki aşağıda detayı açıklanmıştır: Tarih: 11 Ramazan 1245/1829
Parşak? eriyle gelen Meylanlı Mustafa 18, Kömürdiğinde fermandara 5, Çankırıda harcamalar 30, Eski mütesellim ağaya Gümürdin (yırtık)o suretiyle(usretiyle?)gelen İbrahim ağaya 20, kirveye giden tüfekçiye 122, delil-i uzun sekban için gelen adama 15, asker tutmak için hacıya 15, kethüdabaşı emriyle dervişlere 5, İstanbul’dan gelen Musa nefdiye? 10, Tüfekçi Osman’a dusekli parası tahsili için 12, Eski mütesellim ağanın Sarıson katarına alınan kömür için 30, Gaylı Monla Hüseyin eliyle fermandara 19, Kömürdigin ihtiyar heyeti eliyle sehlu 30, defter getiren kuvvetlere 15, mahkeme pusulası getiren adama 15, eski mütesellim ağaya tavuk 42 14 , kömüre gelen İsmail’e 8, bir askere elbise ücreti 64, Kastamonulu Kavas askere gelince 50, sarrafiye 20, tahvil harcı 15, akçe noksanı 16, akçe kazanı 90, def’a gönderilmesine 10, tahsildariyeye gelen adama 15, yağa gelen adama 15, mektup gezdiren adama 5, Süleyman Tatar’ın Kömürdiginden bindiği binek hayvanı ücreti 6, Kömürdiginden tavuk 6 2 , gerek büyük Süleymana gerek alım satım küsüratı 130, odabaş deli üzerine geldikte 22, soytarı ve kahveciye ödenek 34, deli odabaşısına 30, odabaşının Osman’a ..gelince 15, vergi almaya gelen adama 12, para getiren Hasan ağaya 13, yağ noksanı 19, def’a odabaşının Osman’a 15, eski borç kalan Kadir tüfekçiye 25, satın almaya gelen Ahmed ağaya 35, delil üzerine sekban gitsin için adama 20, der-i aliyyeye mübayaa gitsin için gelen adama 12, mübayaa akçesi getiren adama 10, eski mütesellim ağanın fermandarına 10, satın alma tahvili 10, mütesellim ağa İstanbul’a giderken
miktar eski hakim efendinin mahiyetine; bundan önce çıkarılan fermana aykırı olarak durum için bir miktar uyarı parası 30, ve amelelik için 20, bir miktar ayanlara, bir miktar hediye olan kuzuların kıymeti, bir miktar verle? gelen sade deri kıymeti, ayan ağanın şehirde elden harcamaları, davetiyye, kapı harcı, tüfekçi paşanın kahvecisine ve uşaklarına verilen bahşiş, sarraf uşaklarına verilen bahşiş, Cabbar köyüne yardım, Yekruz(Yekduz) köyüne yardım, Mart köyü ana yol üzerinde olmakla gelip geçenlerin mesarifleri için yardım 100, diger gelip geçen için 100, harc-ı tahvil 10, kaftan bedeli 150, hediye bedeli 150, kedhüda beye 120, hazinedar ağaya 100, daireye 35, fazla kaftanlara 150, mahiyyeye ücreti için 150, hakim efendiye ..paradan
Yalnız ellibin beşyüz elli kuruş
Bu defteri yazan Kuru Pazarı kasabasından es-Seyyid Mehmed Şakir -Allah günahlarını affetsin-
Mühür: Mehmed Şakir
İşbu defterin toplamı olan altı bin yetmiş altı kuruşa bir akçe eklenmeden adaletli bir şekilde dağıtılmıştır.
Sefer ayının 25’i 1826
İmza : İsmail
Mühür: İsmail
BELGE 8
YAZMA ESER
Türabi belgelerinin içinde elimizde bir cilt hâlinde iki eserin yer aldığı bir yazma eser fotokopisi de bulunmktadır. Bu eser incelendiğinde birincisinin, başı ve sonu tamam olan ve düzgün bir nesih hatla yazıldığnı görüyoruz. Eser “Hakikat ol makama turab olmaktır...” diye başlamaktadır. Eserin hatime yani son kısmındaki ibare ise aynen şöyledir: “İşbu kitab, ketebe hakir el- fakir Kangırılı Koculu Hüseyin Ağa oğlu Kamil Efendi ğufira leh 23 Zilhicce 1323/1905”. Eserin içeriği incelendiğinde bunun bir Şeyh Safiyüddin Buyruğu olduğu anlaşılmaktadır. Eserde, öncelikle taliplere öğütler ve talibin görevleri, müsahibine karşı vazifeleri gibi konular yer alır. Daha sonra ise, genel kurallar ve tarikat adab ve erkanı ile dinî bilgiler ve bazı ibadet kuralları açıklanır.
İkinci eser ise, birincisinden daha fazla önem arzeder. Çünkü bu, bir Hacı Bektaş Menakıbnamesi olup, araştırmalarımız daha önce bunun görülmediğini ve diğer menakıbnamelerden farklılıklar gösterdiğini ortaya koymuştur. Ancak eser, dikkatle incelendiğinde görüldü ki, ilk on sayfası bir önceki Safiyüddin buyruğunun bir devamıdır. Zannımızca eserin müstensihi(kopyalayan) “Haza Menakıb-ı Sultan Kuddise Sırruhu” diye menakıba başlık atmasına rağmen nasıl olmuşsa birinci eserin bir kısmını bu esere dahil etmiştir.
Asıl eser, bu serlevhanın (başlığın) -“
Daha sonra eser normal düzeninde devam eder; sultanın nesebi, doğumu, gençliği, Anadolu’ya gelişi, kerametleri, irşadı... sonlara doğru eser nesirden nazma doğru bir geçiş yaparak
bazı terceman ve duaları manzum olarak verir. Yine sonlara doğru Hacı Bektaş Veli’yi metheden şiirler, onun Sarı İsmail’e vasiyeti hep manzum olarak yer alır.
Ne yazık ki eserin bir hatimesi (sonu) yoktur. Sonu eksik olan eser, bazı dualarla ve nakillerle sona varır. Hatimesi olmayan eserin kim tarafından yazıldığı kesin olarak belli olmamakla beraber, yazısı kırma rika ve nesih arası bir tür olsa da aynı cilt içinde olması nedeniyle bir önceki eserin müstensihi Kangırılı Koculu Hüseyin Ağa oğlu Kamil tarafından yazılmış olabileceği kuvvetle muhtemeldir. Her iki eserin toplamı 230 sayfadır. Eserin bir fotokopisi G.Ü. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi İhtisas Kütüphanesinde bulunmaktadır (Demirbaş No: 1927).
KAYNAKLAR
ARSLANOĞLU İbrahim, (1999); “Turabi Ocağı Dedeleriyle Söyleşi”,
SAMİ Semsettin, (1996);
PAKALINLAR,
DİPNOTLAR Yoksulların Annesi” olarak isimlendirilirdi. Resul daha hayatta iken bu hanımı vefat etmiştir. Diğer hanımı, Zeynep bint-i Cahş el-Esediye’dir ki kendisi peygamberin kölesi ve evlatlığının eşiydi. Kur’an-ı Mecitte şöyle anlatılır: “Sonra Zeyd o kadından tamamen alakasını kesince onu seninle evlendirdik.” Bu hanımı peygamberin diğer eşlerinin hepsinden daha önce ölmüştür.Ölümü hattap oğlu Ömer zamanına rastlamaktadır. Öteki hanımı ümmü Seleme olup, Ebu Muğire’nin kızıydı. Çok iyi ahlaka sahip olan bu hanımından peygamber oldukça memnundu. Resulun vefatından sonra akrabalarını koruma konusunda çok çaba gösterdi. Muaviye zamanında Aişe’nin vefatından altı gün sonra vefat etmiştir. Diğer hanımı Meysun bint-i Has bin Abdullah bin Sa’saa’dır. Hazret-i Ali zamanında vefat etmiştir. Diğeri Hasiyye bint-i Hüseyin en-Nasrî’dir ki Hayber esirlerindendi. Muaviye bin Ebi Süfyan zamanında vefat etmiştir. Peygamberimizin amcası ebu Talib’in dört çocuğu vardı. Bunlardan biri Hazret-i Ali efendimizdi. Hazret-i Ali’den gelenler, onun evlatları şunlardı. Mart karyesinde mihmanında ma’ruf ilan buyuruldusuyla gelen sancaktar Ali ağaya 55, asker için gelen Hacı Kavvasa 75, şehzade emri getiren Deli Mehmed’e 25, asker isti’caline 17, mehterlere gelen adaama 5, kömüre gelen adama 13, ba isti’cal hazinedar ağa uşağı geldikte 61, akçe getiren adama 10, asker elbisesi 105, askere verilen bargir 12 3, asker tutmağa kurralardan tüfekçilere 20, teymurcu asker getirdikte masruf 24, emin kavvasa tebşir emriyle geldikte 65, asker parası getiren adama 5, şiir için gelen adama 10, kazaya asker duhulünde mübaşirine 35, Monla Hasan’ın bargir ücreti 5, daveti havi kavvasa 20, nizam-ı askerinin şehre bindiği bargir ücreti 8, Çapar karyesinden kömür yüküne 20, 7, ve hizmet 5, Kayı karyesinden kömür yüküne 14, ve hizmet 5, liecli’t-tevzî Kaşvirane cem ve iane ve kezin 55, yine Kaşviranın yepare menzili ve diger 5, Mart karyesine iane 70, Elmalı kezalik 30, Kömürdine kezalik 20, Bulduk karyesine 10, Çırçır karyesine 15, Kara Kocaş 10, li maslahat vurud iden adama 20, ba tezkere ve tezkeresiz asker mansur tahkikine gelen Ali ağaya 20bir mikdar tahsildariye, bir miktar kadim hakim efendinin mahiyyesine medar; bundan akdemce şerefsadır olan ferman-ı âliye muğayir bir hal, bir miktar ihzariyye 30, ve huddamiye 20, bir miktar a’yaniye, bir miktar hedaye olan kuzuların kıymeti, bir miktar verle? gelen roğan-ı sade kıymeti, ayan ağanın şehirde elden masarufatı, davetiyye, kapı harcı, tüfekçi paşanın kahvecisine ve uşaklarına verilen bahşiş, sarraf uşaklarına verilen bahşiş, Karye-i Cabbar iane, karye-i Yekruz(Yekduz) iane, Mart karyesi tarik-i cah olmakla murur-ı ubur edenlerin mesariflerine medar için iane 100, diger gozeşte 100, harc-ı tahvil 10, hil’at-i baha 150, hediye baha 150, kedhüda beye 120, hazinedar ağaya 100, daireye 35, fazla hılatler 150, mahiyyeye medar için 150, hakim efendiye ..paradan Mart karyesinde mihmanında ma’ruf ilan buyuruldusuyla gelen sancaktar Ali ağaya 55, asker için gelen Hacı Kavvasa 75, şehzade emri getiren Deli Mehmed’e 25, asker gönderilmesine 17, mehterlere gelen adama 5, kömüre gelen adama 13, hazinedar ağa uşağı geldikte 61, akçe getiren adama 10, asker elbisesi 105, askere verilen bineklere 12 3, asker olmak için köylerden gelen tüfekçilere 20, teymurcu asker getirdiğindeki masraf 24, emin kavvasa müjdeleyici emriyle geldikte 65, asker parası getiren adama 5, şiir için gelen adama 10, kazaya asker gelişinde haberciye 35, Monla Hasan’ın binek ücreti 5, daveti gerçekleştiren kavvasa 20, nizam-ı askerinin şehirde bindiği binek ücreti 8, Çapar karyesinden kömür yüküne 20, 7, ve hizmet 5, Kayı karyesinden kömür yüküne 14, ve hizmet 5, dağıtılmak için Kaşvirane toplanılanlar ve yardım 55, yine Kaşviranın yepare menzili ve diger 5, Mart karyesine yardım 70, Elmalı aynı amaç için 30, Kömürdine aynı yardım için 20, Bulduk karyesine 10, Çırçır karyesine 15, Kara Kocaş 10, bazı faydalı işler için gelen adama 20, tezkere ile ve tezkeresiz asker keşfine gelen Ali ağaya 20, bir mikdar tahsildariyeye, bir Haza Menakıb-ı Sultan Kuddise Sırruhu”- yer aldığı sayfadan 10 varak sonra başlamaktadır. Eser şöyle başlıyor “Bu kitap menakıb-ı şerif-i kutbu’l-aktab mesned-i ulu’l-elbab Sultan-ı Evliya ........sahib-i sırr-ı keşf yani Hazret-i Sultan Hacı Bektaş el-Horasanî sırruhu’l-azizin vaki olan haseb ve neseblerin ve mevludlerin velayet ve kerametlerin ve alem-i batından bu aleme gösterdiklerinin yerlu yerinde beyana getürelim...” Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, S.11, s.93-108, Ankara. Kâmûs-ı Türkî, İstanbul: Çağrı Yayınları İbrahim Sûresi 24. Ayet (Ömer Nasuhi Bilmen, K. Kerim Meali, Akçağ Yay. Ankara 1994)
Şura 25 (Ömer Nasuhi Bilmen, K. Kerim Meali, Akçağ Yay. Ankara 1994) Bazı icazetnamelerde bu gibi örnekler görülüyor. Sanıyoruz icazetin yazılması esnasında sorulan veya bahsi geçen bir konuyu bu şekilde devam eden konunun arasına şıkıştırmaktadırlar. Fetih Surase , Ayet 10(Ömer Nasuhi Bilmen, K. Kerim Meali, Akçağ Yay. Ankara 1994)
Ahzap Suresi Ayet 37(Ömer Nasuhi Bilmen, K. Kerim Meali, Akçağ Yay. Ankara 1994)
Ahzap Suresi 33(Ömer Nasuhi Bilmen, K. Kerim Meali, Akçağ Yay. Ankara 1994)
En’am Suresi 160(Ömer Nasuhi Bilmen, K. Kerim Meali, Akçağ Yay. Ankara 1994)
imranlı toklucakköyü
toklucaktan haberler
dernek nedir.amaçları
TOKLUCAK DER .in ARIK DER ile ZARA DER. yanyana olan arsa ile ilğili bilgiler.. 1- konu hakkında gelişmeler.. 2- varılan durum 3- dernek üyelerinin konu hakkında bilgileri GEREKLİ BİLGİLER TOPARLANIP ..GELİŞMELER..SİZLERE DUYURULACAKTIR. MAİL. ADRESİM ..haloyildiz@gmail.com ..SİZLERİN ULAŞABİLDİĞİ BİLGİLERİ PAYLAŞIRSANIZ ..YAYINLARIZ. ERGÜN YILDIZ..
DERNEK NEDİR? NASIL KURULUR?
Derneğin tanımı
23.11.2004 tarihinde yürürlüğe giren 5253 sayılı Dernekler Kanununun 2. maddesinde derneğin tanımı; " Dernek: Kazanç paylaşma dışında, kanunlarla yasaklanmamış belirli ve ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere, en az yedi gerçek veya tüzel kişinin, bilgi ve çalışmalarını sürekli olarak birleştirmek suretiyle oluşturdukları tüzel kişiliğe sahip kişi topluluklarını” olarak yapılmıştır.
Kimler dernek kurabilir
Fiil ehliyetine sahip gerçek veya tüzel kişiler, önceden izin almaksızın dernek kurma hakkına sahiptir.
Dernek kurucusu olabilmeleri ile ilgili olarak, Türk Silâhlı Kuvvetleri ve kolluk kuvvetleri mensupları ile kamu kurum ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri hakkında özel kanunlarında getirilen kısıtlamalar saklıdır.
Ayrıca, onbeş yaşını bitiren ayırt etme gücüne sahip küçükler; toplumsal, ruhsal, ahlakî, bedensel ve zihinsel yetenekleri ile spor, eğitim ve öğretim haklarını, sosyal ve kültürel varlıklarını, aile yapısını ve özel yaşantılarını korumak ve geliştirmek amacıyla yasal temsilcilerinin yazılı izni ile çocuk dernekleri kurabilir veya kurulmuş çocuk derneklerine üye olabilirler.
Oniki yaşını bitiren küçükler yasal temsilcilerinin izni ile çocuk derneklerine üye olabilirler ancak yönetim ve denetim kurullarında görev alamazlar.
Çocuk derneklerine onsekiz yaşından büyükler kurucu veya üye olamazlar.
Dernek kurucusu olacak kişilerde aranan fiil ehliyetine ne şekilde sahip olunur.
4721 sayılı Türk Medeni Kanununda belirtildiği üzere; ayırt etme gücüne sahip ve kısıtlı olmayan her ergin kişinin fiil ehliyeti vardır.
Ayırt etme gücüne sahip ve kısıtlı olmamak: Yaşının küçüklüğü yüzünden veya akıl hastalığı, akıl zayıflığı, sarhoşluk ve bunlara benzer sebeplerden biriyle akla uygun biçimde davranma yeteneğinden yoksun olmamak yada bir yıl veya daha uzun süreli özgürlüğü bağlayıcı bir cezaya mahkûm bulunmamaktır.
Ergin olmak: Onsekiz yaşını doldurmuş olmak veya onsekiz yaşın doldurmamış olduğu halde evlenmiş olmak yada onbeş yaşını doldurmuş küçüklerin kendi isteği ve velisinin rızasıyla mahkemece ergin kılınmış olmaktır.
Tüzel kişiler, kanuna ve kuruluş belgelerine göre gerekli organlara sahip olmakla, fiil ehliyetini kazanırlar. Tüzel kişinin iradesi, organları aracılığıyla açıklanır.
Dernekler özel hukuk tüzelkişisi olup, Türk Medeni Kanununun 48. maddesinde belirtilen tüm hak ve yetkilere sahiptir.
Hangi amaçla dernek kurulamaz
Anayasa ve kanunlarla açıkça yasaklanan amaçları veya konusu suç teşkil eden fiilleri gerçekleştirmek amacıyla dernek kurulamaz.
Derneğin amacı; kazanç paylaşma dışında, kanunlarla yasaklanmamış belirli ve ortak bir gayeyi gerçekleştirmeye yönelik, anlaşılabilir ve süreklilik arz etmelidir. Hukuka veya ahlâka aykırı olmamalıdır.
Derneğin kuruluş şekli
Dernekler, kuruluş bildirimini, dernek tüzüğünü ve gerekli belgeleri yerleşim yerinin bulunduğu yerin en büyük mülki amirine verdikleri anda tüzel kişilik kazanırlar.
Dernek tüzüğünün içeriği
Dernekler Mevzuatı gereğince derneğin tüzüğünde aşağıda gösterilen hususların belirtilmesi zorunludur:
a-Derneğin adı ve merkezi. (Derneğinizin adı, daha önce kurulmuş olan bir derneğin adından farklı olmak zorundadır. Dernek adını kontrol etmek için tıklayınız)
b-Derneğin amacı ve bu amacı gerçekleştirmek için dernekçe sürdürülecek çalışma konuları ve çalışma biçimleri ile faaliyet alanı.
c-Derneğe üye olma ve üyelikten çıkmanın şart ve şekilleri.
d-Genel kurulun toplanma şekli ve zamanı.
e-Genel kurulun görevleri, yetkileri, oy kullanma ve karar alma usul ve şekilleri.
f-Yönetim ve denetim kurullarının görev ve yetkileri, ne suretle seçileceği, asıl ve yedek üye sayısı.
g-Derneğin şubesinin bulunup bulunmayacağı, bulunacak ise şubelerin nasıl kurulacağı, görev ve yetkileri ile dernek genel kurulunda nasıl temsil edileceği.
h-Üyelerin ödeyecekleri giriş ve yıllık aidat miktarının belirlenme şekli.
ı-Derneğin gelir kaynakları.
i- Derneğin borçlanma usulleri.
j- Derneğin iç denetim şekilleri
k-Tüzüğün ne şekilde değiştirileceği.
l-Derneğin feshi halinde mal varlığının tasfiye şekli.
m-Dernek geçici yönetim kurulu üyelerinin adı, soyadı, görev ünvanı.
Dernek tüzüğünde kanunen belirtilmesi zorunlu hususlar dışında, Kanuna aykırı olmamak kaydıyla tüzükte yer alması istenilen diğer hükümler eklenebilir.
Örnek Dernek Tüzüğü İçin Tıklayınız.
Dernek kuruluşu için gerekli belgeler
Dernek kurucuları (en az yedi gerçek veya tüzel kişi) tarafından imzalanmış olan (Dernekler Yönetmeliği Ek-2’de bulunan) iki adet kuruluş bildirimi ve aşağıda belirtilen ekleri, derneğin kurulacağı yerin mülki idare amirliğine verilir.
a) Kurucular tarafından her sayfası imzalanmış üç adet dernek tüzüğü,
b) Kurucuların nüfus cüzdan fotokopisi,
c) Dernek kurucuları arasında tüzel kişiliklerin bulunması halinde; bu tüzel kişilerin unvanı, yerleşim yeri ve kuruluş belgesi ile tüzel kişiliklerin organları tarafından yetkilendirilen gerçek kişi de belirtilmek kaydıyla bu konuda alınmış kararın fotokopisi,
d) Kurucular arasında yabancı dernek veya dernek ve vakıf dışında kar amacı gütmeyen kuruluşlar bulunması halinde, bu tüzel kişilerin dernek kurucusu olabileceğini gösteren İçişleri Bakanlığınca verilmiş izin belgesi,
e) Kurucular arasında yabancı uyruklular varsa, bunların Türkiye'de yerleşme hakkına sahip olduklarını gösterir belgelerin fotokopileri,
f) Yazışma ve tebligatı almaya yetkili kişi veya kişilerin adı, soyadı, yerleşim yerlerini ve imzalarını belirten liste.
Büyükşehir belediyesi sınırları içinde kalan ilçeler hariç diğer ilçelerdeki dernek kuruluş işlemlerinde istenen belgeler birer arttırılarak verilir.
Dernekler, kuruluş bildirimi ve eklerini mülki idare amirliğine vermek suretiyle tüzel kişilik kazanırlar.
Çocuk derneklerine tüzel kişiler kurucu veya üye olamazlar, ayrıca çocuk derneklerinde kuruluş bildirimine, kurucu çocukların yasal temsilcilerinin izni eklenir.
Dernek kuruluş bildiriminin incelenmesi
Dernek kuruluş bildirimi ve belgelerin doğruluğu ile dernek tüzüğü, en büyük mülki amir tarafından altmış gün içinde dosya üzerinden incelenir.
Kuruluş bildiriminde, tüzükte ve kurucuların hukuki durumlarında kanuna aykırılık veya noksanlık tespit edildiği takdirde bunların giderilmesi veya tamamlanması derhal kuruculardan istenir. Bu istemin tebliğinden başlayarak otuz gün içinde belirtilen noksanlık tamamlanmaz ve kanuna aykırılık giderilmezse; en büyük mülki amir, yetkili asliye hukuk mahkemesinde derneğin feshi konusunda dava açması içir durumu Cumhuriyet savcılığına bildirir. Cumhuriyet savcısı mahkemeden derneğin faaliyetinin durdurulmasına karar verilmesini de isteyebilir.
Kuruluş bildiriminde, tüzükte ve belgelerde kanuna aykırılık veya noksanlık bulunmaz ya da bu aykırılık veya noksanlık belirli sürede giderilmiş bulunursa; keyfiyet derhal derneğe yazıyla bildirilir ve dernek, dernekler kütüğüne kaydedilir.
Derneğin zorunlu Organları hangileridir
Derneğin zorunlu organları, genel kurul, yönetim kurulu ve denetim kuruludur.
Dernekler zorunlu organları dışında başka organlar da oluşturabilirler. Ancak, bu organlara zorunlu organların görev, yetki ve sorumlulukları devredilemez.
Genel kurul, derneğin en yetkili karar organı olup; derneğe kayıtlı üyelerden oluşur. Genel kurul, dernek organlarını seçer ve derneğin diğer bir organına verilmemiş olan işleri görür.
Genel kurul, üyeliğe kabul ve üyelikten çıkarma hakkında son kararı verir, derneğin diğer organlarını denetler ve onları haklı sebeplerle her zaman görevden alabilir.
Yönetim kurulu, beş asıl ve beş yedek üyeden az olmamak üzere dernek tüzüğünde belirtilen sayıda üyeden oluşur.
Yönetim kurulu, derneğin yürütme ve temsil organıdır; bu görevini kanuna ve dernek tüzüğüne uygun olarak yerine getirir.
Temsil görevi, yönetim kurulunca, üyelerden birine veya bir üçüncü kişiye verilebilir.
Denetim kurulu, üç asıl ve üç yedek üyeden az olmamak üzere dernek tüzüğünde belirtilen sayıda üyeden oluşur.
Denetim kurulu, denetleme görevini, dernek tüzüğünde belirtilen esas ve usullere göre yapar; denetleme sonuçlarını bir raporla yönetim kuruluna ve genel kurula sunar.
Derneğin kuruluşundan sonra yapılması gereken işlemler
A- Defter tutulması
Dernekler tarafından tutulması zorunlu olan defterler temin edilerek kullanmaya başlanılmadan önce dernekler biriminden veya noterden onaylattırılmalıdır.
Dernekler aşağıda yazılı defterleri tutarlar.
a) İşletme hesabı esasında tutulacak defterler ve uyulacak esaslar aşağıdaki gibidir:
1) Karar Defteri: Yönetim kurulu kararları tarih ve numara sırasıyla bu deftere yazılır ve kararların altı toplantıya katılan üyelerce imzalanır.
2) Üye Kayıt Defteri: Derneğe üye olarak girenlerin kimlik bilgileri, derneğe giriş ve çıkış tarihleri bu deftere işlenir. Üyelerin ödedikleri giriş ve yıllık aidat miktarları bu deftere işlenebilir.
3) Evrak Kayıt Defteri: Gelen ve giden evraklar, tarih ve sıra numarası ile bu deftere kaydedilir. Gelen evrakın asılları ve giden evrakın kopyaları dosyalanır. Elektronik posta yoluyla gelen veya giden evraklar çıktısı alınmak suretiyle saklanır.
4) Demirbaş Defteri: Derneğe ait demirbaşların edinme tarihi ve şekli ile kullanıldıkları veya verildikleri yerler ve kullanım sürelerini dolduranların kayıttan düşürülmesi bu deftere işlenir.
5) İşletme Hesabı Defteri: Dernek adına alınan gelirler ve yapılan giderler açık ve düzenli olarak bu deftere işlenir.
6) Alındı Belgesi Kayıt Defteri : Alındı belgelerinin seri ve sıra numaraları, bu belgeleri alan ve iade edelerin adı, soyadı ve imzaları ile aldıkları ve iade ettikleri tarihler bu deftere işlenir.
b) Bilanço esasında tutulacak defterler ve uyulacak esaslar aşağıdaki gibidir:
1) (a) bendinin 1, 2, 3 ve 6 ncı alt bentlerinde kayıtlı defterleri bilanço esasında defter tutan dernekler de tutarlar.
2) Yevmiye Defteri, Büyük Defter ve Envanter Defteri: Bu defterlerin tutulma usulü ile kayıt şekli Vergi Usul Kanunu ile bu Kanununun Maliye Bakanlığına verdiği yetkiye istinaden yayımlanan Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğleri esaslarına göre yapılır.
Tutulacak defter ve kayıtların Türkçe olması zorunludur. Defterler mürekkepli kalemle yazılır.
Defterler bilgisayar ortamında da tutulabilir. Ancak form veya sürekli form şeklinde tutulacak defterler, kullanılmaya başlanmadan önce her bir sayfasına numara verilerek ve onaylatılarak kullanılabilir. Onaylı sayfalar kullanıldıktan sonra defter haline getirilerek muhafaza edilir.
Yevmiye defteri maddelerinde yapılan yanlışlar ancak muhasebe kurallarına göre düzeltilebilir. Diğer defter ve kayıtlara rakam ve yazılar yanlış yazıldığı takdirde düzeltmeler ancak yanlış rakam ve yazı okunacak şekilde çizilmek, üst veya yan tarafına veya ilgili bulunduğu hesaba doğrusu yazılmak suretiyle yapılabilir. Yanlış rakam ve yazının çizilmesi halinde, bu rakam ve yazıyı çizen tarafından paraflanır.
Defterlere geçirilen bir kayıt; kazımak, çizmek veya silmek suretiyle okunamaz hale getirilemez.
Karar defterinin sayfa sonunda imza için bırakılan bölümü hariç defterlerin satırları, çizilmeksizin boş bırakılamaz ve atlanamaz. Ciltli defterlerde, defter sayfaları ciltten koparılamaz. Tasdikli form veya sürekli form yapraklarının sırası bozulamaz ve bunlar yırtılamaz.
Derneklere ait belgeler, kaydedildikleri defterdeki kayıt sırasına uygun olarak numaralandırılır ve dosyalanarak saklanır.
Kayıt zamanı;
İşlemler, defterlere günlük olarak kaydedilir. Ancak, gelir ve gider kayıtları;
a) İşlemlerin, işin hacmine ve gereklerine uygun olarak muhasebe düzeni ve güvenliğini bozmayacak bir süre içinde kaydedilmesi şarttır. Bu gibi kayıtlar on günden fazla geciktirilmez.
b) Kayıtlarını devamlı olarak muhasebe fişleri ve bordro gibi yetkili amirlerin imza ve parafını taşıyan belgelere dayanarak tutan derneklerde, işlemlerin bunlara kaydedilmesi, deftere işlenmesi hükmündedir. Ancak bu kayıtlar, işlemlerin esas defterlere kırkbeş günden daha geç intikal ettirilmesine imkan vermez. Dernek defterlerinin denetim amacıyla istenmesi halinde, kırkbeş günlük sürenin dolması beklenmeden kayıtların işlenmesi zorunludur.
Hesap dönemi;
Derneklerde hesap dönemi bir takvim yılıdır. Hesap dönemi 1 Ocak’ta başlar ve 31 Aralık’ta sona erer. Yeni kurulan derneklerde hesap dönemi kuruluş tarihinde başlar ve 31 Aralık’ta sona erer.
Defterlerin ara tasdiki;
Bu defterlerin kullanılmasına sayfaları bitene kadar devam edilir ve defterlerin ara tasdiki yapılmaz. Ancak, bilanço esasına göre tutulan defterler ile form veya sürekli form yapraklı defterlerin, kullanılacağı yıldan önce gelen son ayda, her yıl yeniden tasdik ettirilmesi zorunludur.
B-Dernek gelirlerinin tahsilinde kullanılacak Alındı Belgelerinin bastırılması
Alındı belgelerinin biçimi;
Dernek gelirlerinin tahsilinde kullanılacak Alındı Belgeleri Dernekler Yönetmeliği 42. maddesinde belirtilen biçim ve ebatta yönetim kurulu kararıyla matbaaya bastırılır.
Alındı belgelerinin kontrolü;
Bastırılan alındı belgelerinin seri ve sıra numaraları ile diğer baskı işlerinde kusur bulunup bulunmadığı, sayman üyece kontrol edilir. Kontrolde hatalı olduğu ortaya çıkan cilt veya formlar geri verilerek aynı miktarda yenisi bastırılır. Alındı belgeleri, matbaadan sayman üye tarafından bir tutanak ile teslim alınır.
Alındı belgelerinin deftere kaydı;
Dernek saymanınca teslim alınan alındı belgelerinin tamamı, numarası en küçük olan alındı belgesi cildinden başlamak üzere defterin yalnızca başlangıç, bitiş ve serisi sütunları doldurularak, her bir satırda bir alındı belgesi cildi gösterilecek şekilde alt alta yazılmak suretiyle kaydedilir. Defterin diğer sütunları, alındı belgesi ciltlerinin gelir tahsil edecek kişilere teslim edilmesi veya teslim edilen alındı belgesi cildinin iade edilmesi sırasında doldurulur.
Alındı belgelerinin kullanımı;
Alındı belgeleri, gelir tahsil etme görev ve yetkisine sahip bulunanlara, sayman üyelerce imza karşılığı verilir ve kullanıldıktan sonra imza karşılığı geri alınır. Bu işlemler Alındı Belgesi Kayıt Defterinde gösterilir.
Alındı belgeleri, sabit boyalı sert veya sivri uçlu tükenmez kalemle okunaklı bir biçimde silintisiz ve kazıntısız olarak doldurulur. Ödemede bulunana asıl yaprak koparılarak verilir, koçan kısmı ciltte bırakılır. Düzenleme sırasında hata yapılırsa, hatalı belge yaprağı ödemede bulunana verilmez. Asıl ve koçan yaprakların üzerine “İPTAL” ibaresi yazılıp her ikisi koparılmadan ciltte bırakılır.
Form şeklinde bastırılan alındı belgeleri, elektronik sistemler aracılığıyla doldurulduktan sonra aslı ödemede bulunana verilir; sureti dosyasında muhafaza edilir.
C- Yetki belgesi düzenlenmesi
Dernek adına gelir tahsil edecek kişi veya kişiler, yetki süresi de belirtilmek suretiyle, yönetim kurulu kararı ile tespit edilir. Gelir tahsil edecek kişilerin açık kimliği, imzası ve fotoğraflarını ihtiva eden (Dernekler Yönetmeliği EK-19’da bulunan) “Yetki Belgesi” dernek tarafından üç nüsha olarak düzenlenerek, dernek yönetim kurulu başkanınca onaylanır. Yetki belgelerinin birer sureti dernekler birimlerine verilir.
Dernek adına gelir tahsil edecek kişiler, ancak adlarına düzenlenen yetki belgelerinin bir suretinin dernekler birimine verilmesinden itibaren gelir tahsil etmeye başlayabilirler
Yetki belgelerinin süresi, yönetim kurullarının görev süresi ile sınırlıdır. Yeni seçilen yönetim kurullarının, yetki belgelerini birinci fıkra esaslarına göre yenilemesi zorunludur. Yetki belgesinin süresinin bitmesi veya adına yetki belgesi düzenlenen kişinin görevinden ayrılması, ölümü, işine veya görevine son verilmesi, derneğin kendiliğinden dağıldığının tespit edilmesi veya fesih edilmesi gibi hallerde, verilmiş olan yetki belgelerinin dernek yönetim kuruluna bir hafta içinde teslimi zorunludur. Ayrıca, gelir toplama yetkisi yönetim kurulu kararı ile her zaman iptal edilebilir. Yetki belgesi ile ilgili değişiklikler yönetim kurulu başkanınca, onbeş gün içerisinde dernekler birimine bildirilir.
D -Gelir–Gider İşlemleri
Dernek gelirleri alındı belgesi ile tahsil edilir. Dernek gelirlerinin bankalar aracılığı ile tahsili halinde banka tarafından düzenlenen dekont veya hesap özeti gibi belgeler alındı belgesi yerine geçer.
Dernek adına gelir tahsil etmekle yetkili olan kişiler, tahsil ettikleri paraları otuz gün içerisinde dernek saymanına teslim ederler veya derneğin banka hesabına yatırırlar. Ancak, tahsilatı 2005 yılı için 1000.- YTL’yi (yeniden değerleme oranında artırılır) geçenler, 30 otuz günlük süreyi beklemeksizin tahsil ettikleri parayı en geç iki iş günü içinde dernek saymanına teslim ederler veya derneğin banka hesabına yatırırlar.
Dernek kasasında bulundurulabilecek para miktarı, ihtiyaçlar dikkate alınarak yönetim kurulunca belirlenir.
Dernek giderleri ise fatura, perakende satış fişi, serbest meslek makbuzu gibi harcama belgeleri ile yapılır. Ancak dernekler, Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesi kapsamında bulunan ödemeleri için Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre gider pusulası, bu kapsamda da bulunmayan ödemeleri için Gider Makbuzu düzenlerler.
Dernekler tarafından kişi, kurum veya kuruluşlara yapılacak bedelsiz mal ve hizmet teslimleri (Dernekler Yönetmeliği EK-15’te bulunan) Ayni Yardım Teslim Belgesi ile yapılır. Kişi, kurum veya kuruluşlar tarafından derneklere yapılacak bedelsiz mal ve hizmet teslimleri ise Ayni Bağış Alındı Belgesi ile kabul edilir.
Bu belgeler; Dernekler Yönetmeliğinde ((EK-13) (EK- 14) ve (EK- 15)’de) gösterilen biçim ve ebatta, müteselsil seri ve sıra numarası taşıyan, kendinden karbonlu elli asıl ve elli koçan yaprağından meydana gelen ciltler veya elektronik sistemler ve yazı makineleri aracılığıyla yazdırılacak form veya sürekli form şeklinde, dernekler tarafından bastırılır. Form veya sürekli form şeklinde bastırılacak belgelerin, belirtilen nitelikte olması zorunludur.
Saklama süresi;
Defterler hariç olmak üzere, dernekler tarafından kullanılan alındı belgeleri, harcama belgeleri ve diğer belgeler özel kanunlarda belirtilen süreler saklı kalmak üzere, kaydedildikleri defterlerdeki sayı ve tarih düzenine uygun olarak 5 yıl süreyle saklanır.
İşletme hesabı tablosu;
İşletme hesabı esasına göre kayıt tutan dernekler yıl sonlarında (31 Aralık) (Dernekler Yönetmeliği EK-16’da gösterilen biçimde) “İşletme Hesabı Tablosu” düzenlerler.
Bilanço esasına göre raporlama;
Bilanço esasına göre defter tutan derneklerin yıl sonlarında (31 Aralık), Maliye Bakanlığınca yayımlanan Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğlerini esas alarak bilanço ve gelir tablosunu düzenlemeleri yeterlidir.
E-Üye kayıt işlemleri
Derneğe üye olmaları Kanunla yasaklanmamış olan ve dernek tüzüğüne göre üye olma şartlarını taşıyan kişilerin derneğin yönetim kuruluna yapacakları yazılı üyelik başvuruları yönetim kurulunca görüşülerek en çok otuz gün içinde üyeliğe kabul veya isteğin reddi şeklinde karara bağlanıp, sonucu müracaat sahibine yazı ile duyurulması zorunludur. Derneğin, ilk genel kurul toplantısının yapılacağı tarihe kadar, dernek tüzüğünde sayıları belirtilen yönetim ve denetleme kuruları üye tam sayısının asıl ve yedeklerini oluşturabilecek sayıdan az olmamak üzere üye kayıt edilmesine ihtiyaç bulunmaktadır.
Yönetim kurulunca, karar defterinde alınan karar ile üyeliğe kabul edilmiş bulunanlar dernek üyesi olurlar. Üyeliğe kabul kararının tarih ve sayısı ile üyenin kimlik bilgileri ve aidat ödentileri üye kayıt defterine kayıt edilir.
Yazılı olarak yapılacak üyelik başvurusu, dernek yönetim kurulunca en çok otuz gün içinde karara bağlanır ve sonuç yazıyla başvuru sahibine bildirilir. Başvurusu kabul edilen üye, bu amaçla tutulacak deftere kaydedilir.
Üyelik için kanunda veya tüzükte aranılan nitelikleri sonradan kaybedenlerin dernek üyeliği kendiliğinden sona erer.
Hiç kimse, dernekte üye kalmaya zorlanamaz. Her üye yazılı olarak bildirmek kaydıyla, dernekten çıkma hakkına sahiptir.
Tüzükte üyelerin çıkarılma sebepleri gösterilebilir.
Tüzükte çıkarma düzenlenmemişse üye, ancak haklı sebeple çıkarılabilir. Bu çıkarma kararına, haklı sebep bulunmadığı ileri sürülerek itiraz edilebilir.
F- Genel kurul toplantısı
Derneğin, kuruluş işlemlerinde eksiklik ve kanuna aykırılık bulunmadığına ilişkin olarak mahallin mülki amirliğince yapılan yazılı bildirimi izleyen altı ay içinde dernekler ilk genel kurul toplantısını yapmak ve organlarını oluşturmakla yükümlüdürler.
Genel kurul;
a) Dernek tüzüğünde belli edilen zamanlarda olağan,
b) Yönetim veya denetim kurulunun gerekli gördüğü hallerde veya dernek üyelerinden beşte birinin yazılı isteği üzerine otuz gün içinde olağanüstü toplanır.
Genel kurul toplantıya yönetim kurulunca çağrılır.
Çağrı usulü;
Yönetim kurulu, dernek tüzüğüne göre genel kurula katılma hakkı bulunan üyelerin listesini düzenler. Genel kurula katılma hakkı bulunan üyeler, en az onbeş gün önceden, günü, saati, yeri ve gündemi bir gazetede ilan edilmek veya yazılı ya da elektronik posta ile bildirilmek suretiyle toplantıya çağrılır. Bu çağrıda, çoğunluk sağlanamaması sebebiyle toplantı yapılamazsa, ikinci toplantının hangi gün, saat ve yerde yapılacağı da belirtilir. İlk toplantı ile ikinci toplantı arasındaki süre yedi günden az, altmış günden fazla olamaz.
Toplantı, çoğunluk sağlanamaması sebebinin dışında başka bir nedenle geri bırakılırsa, bu durum geri bırakma sebepleri de belirtilmek suretiyle, ilk toplantı için yapılan çağrı usulüne uygun olarak üyelere duyurulur. İkinci toplantının geri bırakma tarihinden itibaren en geç altı ay içinde yapılması zorunludur. Üyeler ikinci toplantıya, birinci fıkrada belirtilen esaslara göre yeniden çağrılır.
Genel kurul toplantısı bir defadan fazla geri bırakılamaz.
Toplantı usulü;
Genel kurula katılma hakkı bulunan üyelerin listesi toplantı yerinde hazır bulundurulur. Toplantı yerine girecek üyelerin resmi makamlarca verilmiş kimlik belgeleri, yönetim kurulu üyeleri veya yönetim kurulunca görevlendirilecek görevliler tarafından kontrol edilir. Üyeler, yönetim kurulunca düzenlenen listedeki adları karşısına imza koyarak toplantı yerine girerler. Kimlik belgesini göstermeyenler, belirtilen listeyi imzalamayanlar ile genel kurula katılma hakkı bulunmayan üyeler toplantı yerine alınmaz. Bu kişiler ve dernek üyesi olmayanlar, ayrı bir bölümde genel kurul toplantısını izleyebilirler.
Toplantı yeter sayısı sağlanmışsa durum bir tutanakla tespit edilir ve toplantı yönetim kurulu başkanı veya görevlendireceği yönetim kurulu üyelerinden biri tarafından açılır. Toplantı yeter sayısı sağlanamaması halinde de yönetim kurulunca bir tutanak düzenlenir.
Açılıştan sonra, toplantıyı yönetmek üzere bir başkan ve yeteri kadar başkan vekili ile yazman seçilerek divan heyeti oluşturulur.
Dernek organlarının seçimi için yapılacak oylamalarda, oy kullanan üyelerin divan heyetine kimliklerini göstermeleri ve hazırun listesindeki isimlerinin karşılarını imzalamaları zorunludur.
Toplantının yönetimi ve güvenliğinin sağlanması divan başkanına aittir. Genel kurul, gündemdeki konuların görüşülerek karara bağlanmasıyla sonuçlandırılır. Genel kurulda her üyenin bir oy hakkı vardır; üye oyunu şahsen kullanmak zorundadır.
Toplantıda görüşülen konular ve alınan kararlar bir tutanağa yazılır ve divan başkanı ile yazmanlar tarafından birlikte imzalanır. Toplantı sonunda, tutanak ve diğer belgeler yönetim kurulu başkanına teslim edilir. Yönetim kurulu başkanı bu belgelerin korunmasından ve yeni seçilen yönetim kuruluna yedi gün içinde teslim etmekten sorumludur.
Mahkemece kayyım atanması veya Medeni Kanunun 75 inci maddesinin ikinci fıkrasına göre görevlendirilme yapılması halinde, bu maddede yönetim kurulana verilen görevler bu kişiler tarafından yerine getirilir.
G-Genel kurul sonuç bildirimi;
Olağan veya olağanüstü genel kurul toplantılarını izleyen otuz gün içinde, yönetim ve denetim kurulları ile diğer organlara seçilen asıl ve yedek üyeleri içeren (Dernekler Yönetmeliği EK-3’te belirtilen) “Genel Kurul Sonuç Bildirimi “ ve ekleri yönetim kurulu başkanı tarafından mülki idare amirliğine bildirilir:
Bu bildirime;
a) Divan başkanı, başkan yardımcıları ve yazman tarafından imzalanmış genel kurul toplantı tutanağı örneği,
b) Tüzük değişikliği yapılmışsa, tüzüğün değişen maddelerinin yeni ve eski şekli ile dernek tüzüğünün son şeklinin her sayfası yönetim kurulunca imzalanmış örneği.
Eklenir.
Genel kurul sonuç bildirimi ve ekleri, büyükşehir belediyesi sınırları içinde kalan ilçeler hariç diğer ilçelerde bulunan dernekler tarafından iki suret olarak verilir.
Genel kurul sonuç bildirimleri, dernek yönetim kurulu tarafından yetki verilen bir yönetim kurulu üyesi tarafından da yapılabilir. Bildirimin yapılmamasından yönetim kurulu başkanı sorumludur.
Sandığı bulunan dernekler, sandıklarına ait genel kurul sonuç bildirimi ve eklerini bu maddede belirtilen usulde mülki idare amirliğine bildirirler.
H-Beyanname verilmesi
Beyanname verme yükümlülüğü
Dernek yönetim kurulu başkanları, her takvim yılının ilk dört ayı içinde bir önceki yıla ait Dernek Beyannamelerini (Dernekler Yönetmeliği EK-21’de bulunan) doldurarak mülki idare amirliğine vermekle yükümlüdürler. İl merkezlerinde ve büyükşehir belediyesi sınırları içinde kalan ilçelerde bulunan dernekler beyannamelerini bir adet, diğer ilçe merkezinde bulunanlar ise iki adet olarak verirler.
Şubeler, mülki idare amirliğine verecekleri beyannamelerin birer örneğini bağlı bulundukları derneğe de vermekle yükümlüdürler.
I-Değişikliklerin bildirilmesi
Dernekler, yerleşim yerlerinde (İkametgahlarında) meydana gelen değişiklikleri (Dernekler Yönetmeliği EK- 24’te bulunan)“Yerleşim Yeri Değişiklik Bildirimini”;
Genel kurul toplantıları dışında dernek organlarında meydana gelen değişiklikleri (Dernekler Yönetmeliği EK- 25’te bulunan) “Dernek Organlarındaki Değişiklik Bildirimini”
Doldurmak suretiyle, değişikliği izleyen otuz gün içinde mülki idare amirliğine bildirmekle yükümlüdürler. Bu belgeler, büyükşehir belediyesi sınırları içinde kalan ilçeler hariç diğer ilçelerde bulunan dernekler tarafından iki suret olarak verilir.
Dernek tüzüklerinde yapılan değişiklikler de tüzük değişikliğinin yapıldığı genel kurul toplantısını izleyen otuz gün içinde, (Dernekler Yönetmeliği EK-3’te bulunan) “Genel Kurul Sonuç Bildirimi “ ekinde mülki idare amirliğine bildirilir.
J-Taşınmazların bildirilmesi
Dernekler edindikleri taşınmazları tapuya tescilinden itibaren otuzgün içinde (Dernekler Yönetmeliği EK- 26’da bulunan)“Taşınmaz Mal Bildirimini Formu” nu doldurmak suretiyle mülki idare amirliğine bildirmekle yükümlüdürler.
Bu form, büyükşehir belediyesi sınırları içinde kalan ilçeler hariç diğer ilçelerde bulunan dernekler tarafından iki suret olarak verilir.
K-Mal bildirimi
04.5.1990 gün, 20508 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 3628 sayılı “Mal Bildiriminde bulunulması Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu”na ve bu Kanuna atfen çıkartılmış olan “Mal Bildiriminde bulunulması Hakkında Yönetmelik” gereğince, Türk Hava Kurumunun Genel Yönetim ve Merkez Denetleme Kurulu Üyeleri ile Genel Merkez Teşkilatında ve Türk Kuşu Genel Müdürlüğünde, Türkiye Kızılay Derneğinin Merkez Kurullarında ve Genel Müdürlük teşkilatında görev alanlar ve bunların Şube Başkanları ve Kamuya Yararlı Derneklerin Yönetim ve Denetim Kurulu Üyeleri (Mal Bildiriminde bulunulması Hakkında Yönetmelik ekinde bulunan) “Mal Bildirim Formu”nu tek nüsha olarak doldurmak ve tarih belirterek imzalamak suretiyle mal bildiriminde bulunmak zorundadırlar.
Türk Hava Kurumunun, Türkiye Kızılay Derneğinin ve Kamuya Yararlı Derneklerin Yönetim ve Denetim Kurulu Üyeleri için İçişleri Bakanlığına, bunların Şube Başkanları için bulundukları İl Valiliklerine, Türk Hava Kurumu ile Türkiye Kızılay Derneğinde görev alanlar için Kurum ve Dernek Genel Başkanlığına,
Bu göreve başlama tarihini izleyen bir ay içinde mal bildiriminde bulunmak zorundadırlar.
Mal bildiriminde bulunacak olanların kendilerine, eşlerine ve velayetleri altındaki çocuklarına ait bulunan taşınmaz malları ile 1 inci derece Devlet Memurlarına yapılan aylık net ödemenin beş katından fazla tutarındaki her biri için ayrı olmak üzere, para, hisse senetleri ve tahviller ile altın, mücevher ve diğer taşınır malları, hakları, alacakları ve gelirleriyle bunların kaynakları, borçları ve sebepleri bu mal bildiriminin konusunu teşkil eder.
Mal varlığında önemli bir değişiklik olduğunda bir ay içinde,
Görevin sona ermesi halinde, ayrılma tarihini izleyen bir ay içinde,
Görevlere devam edenler, sonu (0) ve (5) ile biten yılların en geç Şubat ayı sonuna kadar,
Mal bildirimlerini yenilerler.
L-Derneğin İç Denetimi
Dernekte genel kurul, yönetim kurulu veya denetim kurulu tarafından iç denetim yapılabileceği gibi, bağımsız denetim kuruluşlarına da denetim yaptırılabilir.
Genel kurul veya yönetim kurulu, gerek görülen hallerde denetim yapabilir veya bağımsız denetim kuruluşlarına denetim yaptırabilir.
Genel kurul, yönetim kurulu veya bağımsız denetim kuruluşlarınca denetim yapılmış olması, denetim kurulunun yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz.
Derneğin denetleme kurulu; derneğin tüzüğünde gösterilen amaç ve amacın gerçekleştirilmesi için sürdürüleceği belirtilen çalışma konuları doğrultusunda faaliyet gösterip göstermediğini, defter, hesap ve kayıtların mevzuata ve dernek tüzüğüne uygun olarak tutulup tutulmadığını, dernek tüzüğünde tespit edilen esas ve usullere göre ve bir yılı geçmeyen aralıklarla denetler ve denetim sonuçlarını bir rapor halinde yönetim kuruluna ve toplandığında genel kurula sunar.”
İktibas: Dernekler Dairesi Başkanlığı
TOKLUCAK DER .in ARIK DER ile ZARA DER. yanyana olan arsa ile ilğili bilgiler.. 1- konu hakkında gelişmeler.. 2- varılan durum 3- dernek üyelerinin konu hakkında bilgileri GEREKLİ BİLGİLER TOPARLANIP ..GELİŞMELER..SİZLERE DUYURULACAKTIR. MAİL. ADRESİM ..haloyildiz@gmail.com ..SİZLERİN ULAŞABİLDİĞİ BİLGİLERİ PAYLAŞIRSANIZ ..YAYINLARIZ. ERGÜN YILDIZ..
DERNEK NEDİR? NASIL KURULUR?
Derneğin tanımı
23.11.2004 tarihinde yürürlüğe giren 5253 sayılı Dernekler Kanununun 2. maddesinde derneğin tanımı; " Dernek: Kazanç paylaşma dışında, kanunlarla yasaklanmamış belirli ve ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere, en az yedi gerçek veya tüzel kişinin, bilgi ve çalışmalarını sürekli olarak birleştirmek suretiyle oluşturdukları tüzel kişiliğe sahip kişi topluluklarını” olarak yapılmıştır.
Kimler dernek kurabilir
Fiil ehliyetine sahip gerçek veya tüzel kişiler, önceden izin almaksızın dernek kurma hakkına sahiptir.
Dernek kurucusu olabilmeleri ile ilgili olarak, Türk Silâhlı Kuvvetleri ve kolluk kuvvetleri mensupları ile kamu kurum ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri hakkında özel kanunlarında getirilen kısıtlamalar saklıdır.
Ayrıca, onbeş yaşını bitiren ayırt etme gücüne sahip küçükler; toplumsal, ruhsal, ahlakî, bedensel ve zihinsel yetenekleri ile spor, eğitim ve öğretim haklarını, sosyal ve kültürel varlıklarını, aile yapısını ve özel yaşantılarını korumak ve geliştirmek amacıyla yasal temsilcilerinin yazılı izni ile çocuk dernekleri kurabilir veya kurulmuş çocuk derneklerine üye olabilirler.
Oniki yaşını bitiren küçükler yasal temsilcilerinin izni ile çocuk derneklerine üye olabilirler ancak yönetim ve denetim kurullarında görev alamazlar.
Çocuk derneklerine onsekiz yaşından büyükler kurucu veya üye olamazlar.
Dernek kurucusu olacak kişilerde aranan fiil ehliyetine ne şekilde sahip olunur.
4721 sayılı Türk Medeni Kanununda belirtildiği üzere; ayırt etme gücüne sahip ve kısıtlı olmayan her ergin kişinin fiil ehliyeti vardır.
Ayırt etme gücüne sahip ve kısıtlı olmamak: Yaşının küçüklüğü yüzünden veya akıl hastalığı, akıl zayıflığı, sarhoşluk ve bunlara benzer sebeplerden biriyle akla uygun biçimde davranma yeteneğinden yoksun olmamak yada bir yıl veya daha uzun süreli özgürlüğü bağlayıcı bir cezaya mahkûm bulunmamaktır.
Ergin olmak: Onsekiz yaşını doldurmuş olmak veya onsekiz yaşın doldurmamış olduğu halde evlenmiş olmak yada onbeş yaşını doldurmuş küçüklerin kendi isteği ve velisinin rızasıyla mahkemece ergin kılınmış olmaktır.
Tüzel kişiler, kanuna ve kuruluş belgelerine göre gerekli organlara sahip olmakla, fiil ehliyetini kazanırlar. Tüzel kişinin iradesi, organları aracılığıyla açıklanır.
Dernekler özel hukuk tüzelkişisi olup, Türk Medeni Kanununun 48. maddesinde belirtilen tüm hak ve yetkilere sahiptir.
Hangi amaçla dernek kurulamaz
Anayasa ve kanunlarla açıkça yasaklanan amaçları veya konusu suç teşkil eden fiilleri gerçekleştirmek amacıyla dernek kurulamaz.
Derneğin amacı; kazanç paylaşma dışında, kanunlarla yasaklanmamış belirli ve ortak bir gayeyi gerçekleştirmeye yönelik, anlaşılabilir ve süreklilik arz etmelidir. Hukuka veya ahlâka aykırı olmamalıdır.
Derneğin kuruluş şekli
Dernekler, kuruluş bildirimini, dernek tüzüğünü ve gerekli belgeleri yerleşim yerinin bulunduğu yerin en büyük mülki amirine verdikleri anda tüzel kişilik kazanırlar.
Dernek tüzüğünün içeriği
Dernekler Mevzuatı gereğince derneğin tüzüğünde aşağıda gösterilen hususların belirtilmesi zorunludur:
a-Derneğin adı ve merkezi. (Derneğinizin adı, daha önce kurulmuş olan bir derneğin adından farklı olmak zorundadır. Dernek adını kontrol etmek için tıklayınız)
b-Derneğin amacı ve bu amacı gerçekleştirmek için dernekçe sürdürülecek çalışma konuları ve çalışma biçimleri ile faaliyet alanı.
c-Derneğe üye olma ve üyelikten çıkmanın şart ve şekilleri.
d-Genel kurulun toplanma şekli ve zamanı.
e-Genel kurulun görevleri, yetkileri, oy kullanma ve karar alma usul ve şekilleri.
f-Yönetim ve denetim kurullarının görev ve yetkileri, ne suretle seçileceği, asıl ve yedek üye sayısı.
g-Derneğin şubesinin bulunup bulunmayacağı, bulunacak ise şubelerin nasıl kurulacağı, görev ve yetkileri ile dernek genel kurulunda nasıl temsil edileceği.
h-Üyelerin ödeyecekleri giriş ve yıllık aidat miktarının belirlenme şekli.
ı-Derneğin gelir kaynakları.
i- Derneğin borçlanma usulleri.
j- Derneğin iç denetim şekilleri
k-Tüzüğün ne şekilde değiştirileceği.
l-Derneğin feshi halinde mal varlığının tasfiye şekli.
m-Dernek geçici yönetim kurulu üyelerinin adı, soyadı, görev ünvanı.
Dernek tüzüğünde kanunen belirtilmesi zorunlu hususlar dışında, Kanuna aykırı olmamak kaydıyla tüzükte yer alması istenilen diğer hükümler eklenebilir.
Örnek Dernek Tüzüğü İçin Tıklayınız.
Dernek kuruluşu için gerekli belgeler
Dernek kurucuları (en az yedi gerçek veya tüzel kişi) tarafından imzalanmış olan (Dernekler Yönetmeliği Ek-2’de bulunan) iki adet kuruluş bildirimi ve aşağıda belirtilen ekleri, derneğin kurulacağı yerin mülki idare amirliğine verilir.
a) Kurucular tarafından her sayfası imzalanmış üç adet dernek tüzüğü,
b) Kurucuların nüfus cüzdan fotokopisi,
c) Dernek kurucuları arasında tüzel kişiliklerin bulunması halinde; bu tüzel kişilerin unvanı, yerleşim yeri ve kuruluş belgesi ile tüzel kişiliklerin organları tarafından yetkilendirilen gerçek kişi de belirtilmek kaydıyla bu konuda alınmış kararın fotokopisi,
d) Kurucular arasında yabancı dernek veya dernek ve vakıf dışında kar amacı gütmeyen kuruluşlar bulunması halinde, bu tüzel kişilerin dernek kurucusu olabileceğini gösteren İçişleri Bakanlığınca verilmiş izin belgesi,
e) Kurucular arasında yabancı uyruklular varsa, bunların Türkiye'de yerleşme hakkına sahip olduklarını gösterir belgelerin fotokopileri,
f) Yazışma ve tebligatı almaya yetkili kişi veya kişilerin adı, soyadı, yerleşim yerlerini ve imzalarını belirten liste.
Büyükşehir belediyesi sınırları içinde kalan ilçeler hariç diğer ilçelerdeki dernek kuruluş işlemlerinde istenen belgeler birer arttırılarak verilir.
Dernekler, kuruluş bildirimi ve eklerini mülki idare amirliğine vermek suretiyle tüzel kişilik kazanırlar.
Çocuk derneklerine tüzel kişiler kurucu veya üye olamazlar, ayrıca çocuk derneklerinde kuruluş bildirimine, kurucu çocukların yasal temsilcilerinin izni eklenir.
Dernek kuruluş bildiriminin incelenmesi
Dernek kuruluş bildirimi ve belgelerin doğruluğu ile dernek tüzüğü, en büyük mülki amir tarafından altmış gün içinde dosya üzerinden incelenir.
Kuruluş bildiriminde, tüzükte ve kurucuların hukuki durumlarında kanuna aykırılık veya noksanlık tespit edildiği takdirde bunların giderilmesi veya tamamlanması derhal kuruculardan istenir. Bu istemin tebliğinden başlayarak otuz gün içinde belirtilen noksanlık tamamlanmaz ve kanuna aykırılık giderilmezse; en büyük mülki amir, yetkili asliye hukuk mahkemesinde derneğin feshi konusunda dava açması içir durumu Cumhuriyet savcılığına bildirir. Cumhuriyet savcısı mahkemeden derneğin faaliyetinin durdurulmasına karar verilmesini de isteyebilir.
Kuruluş bildiriminde, tüzükte ve belgelerde kanuna aykırılık veya noksanlık bulunmaz ya da bu aykırılık veya noksanlık belirli sürede giderilmiş bulunursa; keyfiyet derhal derneğe yazıyla bildirilir ve dernek, dernekler kütüğüne kaydedilir.
Derneğin zorunlu Organları hangileridir
Derneğin zorunlu organları, genel kurul, yönetim kurulu ve denetim kuruludur.
Dernekler zorunlu organları dışında başka organlar da oluşturabilirler. Ancak, bu organlara zorunlu organların görev, yetki ve sorumlulukları devredilemez.
Genel kurul, derneğin en yetkili karar organı olup; derneğe kayıtlı üyelerden oluşur. Genel kurul, dernek organlarını seçer ve derneğin diğer bir organına verilmemiş olan işleri görür.
Genel kurul, üyeliğe kabul ve üyelikten çıkarma hakkında son kararı verir, derneğin diğer organlarını denetler ve onları haklı sebeplerle her zaman görevden alabilir.
Yönetim kurulu, beş asıl ve beş yedek üyeden az olmamak üzere dernek tüzüğünde belirtilen sayıda üyeden oluşur.
Yönetim kurulu, derneğin yürütme ve temsil organıdır; bu görevini kanuna ve dernek tüzüğüne uygun olarak yerine getirir.
Temsil görevi, yönetim kurulunca, üyelerden birine veya bir üçüncü kişiye verilebilir.
Denetim kurulu, üç asıl ve üç yedek üyeden az olmamak üzere dernek tüzüğünde belirtilen sayıda üyeden oluşur.
Denetim kurulu, denetleme görevini, dernek tüzüğünde belirtilen esas ve usullere göre yapar; denetleme sonuçlarını bir raporla yönetim kuruluna ve genel kurula sunar.
Derneğin kuruluşundan sonra yapılması gereken işlemler
A- Defter tutulması
Dernekler tarafından tutulması zorunlu olan defterler temin edilerek kullanmaya başlanılmadan önce dernekler biriminden veya noterden onaylattırılmalıdır.
Dernekler aşağıda yazılı defterleri tutarlar.
a) İşletme hesabı esasında tutulacak defterler ve uyulacak esaslar aşağıdaki gibidir:
1) Karar Defteri: Yönetim kurulu kararları tarih ve numara sırasıyla bu deftere yazılır ve kararların altı toplantıya katılan üyelerce imzalanır.
2) Üye Kayıt Defteri: Derneğe üye olarak girenlerin kimlik bilgileri, derneğe giriş ve çıkış tarihleri bu deftere işlenir. Üyelerin ödedikleri giriş ve yıllık aidat miktarları bu deftere işlenebilir.
3) Evrak Kayıt Defteri: Gelen ve giden evraklar, tarih ve sıra numarası ile bu deftere kaydedilir. Gelen evrakın asılları ve giden evrakın kopyaları dosyalanır. Elektronik posta yoluyla gelen veya giden evraklar çıktısı alınmak suretiyle saklanır.
4) Demirbaş Defteri: Derneğe ait demirbaşların edinme tarihi ve şekli ile kullanıldıkları veya verildikleri yerler ve kullanım sürelerini dolduranların kayıttan düşürülmesi bu deftere işlenir.
5) İşletme Hesabı Defteri: Dernek adına alınan gelirler ve yapılan giderler açık ve düzenli olarak bu deftere işlenir.
6) Alındı Belgesi Kayıt Defteri : Alındı belgelerinin seri ve sıra numaraları, bu belgeleri alan ve iade edelerin adı, soyadı ve imzaları ile aldıkları ve iade ettikleri tarihler bu deftere işlenir.
b) Bilanço esasında tutulacak defterler ve uyulacak esaslar aşağıdaki gibidir:
1) (a) bendinin 1, 2, 3 ve 6 ncı alt bentlerinde kayıtlı defterleri bilanço esasında defter tutan dernekler de tutarlar.
2) Yevmiye Defteri, Büyük Defter ve Envanter Defteri: Bu defterlerin tutulma usulü ile kayıt şekli Vergi Usul Kanunu ile bu Kanununun Maliye Bakanlığına verdiği yetkiye istinaden yayımlanan Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğleri esaslarına göre yapılır.
Tutulacak defter ve kayıtların Türkçe olması zorunludur. Defterler mürekkepli kalemle yazılır.
Defterler bilgisayar ortamında da tutulabilir. Ancak form veya sürekli form şeklinde tutulacak defterler, kullanılmaya başlanmadan önce her bir sayfasına numara verilerek ve onaylatılarak kullanılabilir. Onaylı sayfalar kullanıldıktan sonra defter haline getirilerek muhafaza edilir.
Yevmiye defteri maddelerinde yapılan yanlışlar ancak muhasebe kurallarına göre düzeltilebilir. Diğer defter ve kayıtlara rakam ve yazılar yanlış yazıldığı takdirde düzeltmeler ancak yanlış rakam ve yazı okunacak şekilde çizilmek, üst veya yan tarafına veya ilgili bulunduğu hesaba doğrusu yazılmak suretiyle yapılabilir. Yanlış rakam ve yazının çizilmesi halinde, bu rakam ve yazıyı çizen tarafından paraflanır.
Defterlere geçirilen bir kayıt; kazımak, çizmek veya silmek suretiyle okunamaz hale getirilemez.
Karar defterinin sayfa sonunda imza için bırakılan bölümü hariç defterlerin satırları, çizilmeksizin boş bırakılamaz ve atlanamaz. Ciltli defterlerde, defter sayfaları ciltten koparılamaz. Tasdikli form veya sürekli form yapraklarının sırası bozulamaz ve bunlar yırtılamaz.
Derneklere ait belgeler, kaydedildikleri defterdeki kayıt sırasına uygun olarak numaralandırılır ve dosyalanarak saklanır.
Kayıt zamanı;
İşlemler, defterlere günlük olarak kaydedilir. Ancak, gelir ve gider kayıtları;
a) İşlemlerin, işin hacmine ve gereklerine uygun olarak muhasebe düzeni ve güvenliğini bozmayacak bir süre içinde kaydedilmesi şarttır. Bu gibi kayıtlar on günden fazla geciktirilmez.
b) Kayıtlarını devamlı olarak muhasebe fişleri ve bordro gibi yetkili amirlerin imza ve parafını taşıyan belgelere dayanarak tutan derneklerde, işlemlerin bunlara kaydedilmesi, deftere işlenmesi hükmündedir. Ancak bu kayıtlar, işlemlerin esas defterlere kırkbeş günden daha geç intikal ettirilmesine imkan vermez. Dernek defterlerinin denetim amacıyla istenmesi halinde, kırkbeş günlük sürenin dolması beklenmeden kayıtların işlenmesi zorunludur.
Hesap dönemi;
Derneklerde hesap dönemi bir takvim yılıdır. Hesap dönemi 1 Ocak’ta başlar ve 31 Aralık’ta sona erer. Yeni kurulan derneklerde hesap dönemi kuruluş tarihinde başlar ve 31 Aralık’ta sona erer.
Defterlerin ara tasdiki;
Bu defterlerin kullanılmasına sayfaları bitene kadar devam edilir ve defterlerin ara tasdiki yapılmaz. Ancak, bilanço esasına göre tutulan defterler ile form veya sürekli form yapraklı defterlerin, kullanılacağı yıldan önce gelen son ayda, her yıl yeniden tasdik ettirilmesi zorunludur.
B-Dernek gelirlerinin tahsilinde kullanılacak Alındı Belgelerinin bastırılması
Alındı belgelerinin biçimi;
Dernek gelirlerinin tahsilinde kullanılacak Alındı Belgeleri Dernekler Yönetmeliği 42. maddesinde belirtilen biçim ve ebatta yönetim kurulu kararıyla matbaaya bastırılır.
Alındı belgelerinin kontrolü;
Bastırılan alındı belgelerinin seri ve sıra numaraları ile diğer baskı işlerinde kusur bulunup bulunmadığı, sayman üyece kontrol edilir. Kontrolde hatalı olduğu ortaya çıkan cilt veya formlar geri verilerek aynı miktarda yenisi bastırılır. Alındı belgeleri, matbaadan sayman üye tarafından bir tutanak ile teslim alınır.
Alındı belgelerinin deftere kaydı;
Dernek saymanınca teslim alınan alındı belgelerinin tamamı, numarası en küçük olan alındı belgesi cildinden başlamak üzere defterin yalnızca başlangıç, bitiş ve serisi sütunları doldurularak, her bir satırda bir alındı belgesi cildi gösterilecek şekilde alt alta yazılmak suretiyle kaydedilir. Defterin diğer sütunları, alındı belgesi ciltlerinin gelir tahsil edecek kişilere teslim edilmesi veya teslim edilen alındı belgesi cildinin iade edilmesi sırasında doldurulur.
Alındı belgelerinin kullanımı;
Alındı belgeleri, gelir tahsil etme görev ve yetkisine sahip bulunanlara, sayman üyelerce imza karşılığı verilir ve kullanıldıktan sonra imza karşılığı geri alınır. Bu işlemler Alındı Belgesi Kayıt Defterinde gösterilir.
Alındı belgeleri, sabit boyalı sert veya sivri uçlu tükenmez kalemle okunaklı bir biçimde silintisiz ve kazıntısız olarak doldurulur. Ödemede bulunana asıl yaprak koparılarak verilir, koçan kısmı ciltte bırakılır. Düzenleme sırasında hata yapılırsa, hatalı belge yaprağı ödemede bulunana verilmez. Asıl ve koçan yaprakların üzerine “İPTAL” ibaresi yazılıp her ikisi koparılmadan ciltte bırakılır.
Form şeklinde bastırılan alındı belgeleri, elektronik sistemler aracılığıyla doldurulduktan sonra aslı ödemede bulunana verilir; sureti dosyasında muhafaza edilir.
C- Yetki belgesi düzenlenmesi
Dernek adına gelir tahsil edecek kişi veya kişiler, yetki süresi de belirtilmek suretiyle, yönetim kurulu kararı ile tespit edilir. Gelir tahsil edecek kişilerin açık kimliği, imzası ve fotoğraflarını ihtiva eden (Dernekler Yönetmeliği EK-19’da bulunan) “Yetki Belgesi” dernek tarafından üç nüsha olarak düzenlenerek, dernek yönetim kurulu başkanınca onaylanır. Yetki belgelerinin birer sureti dernekler birimlerine verilir.
Dernek adına gelir tahsil edecek kişiler, ancak adlarına düzenlenen yetki belgelerinin bir suretinin dernekler birimine verilmesinden itibaren gelir tahsil etmeye başlayabilirler
Yetki belgelerinin süresi, yönetim kurullarının görev süresi ile sınırlıdır. Yeni seçilen yönetim kurullarının, yetki belgelerini birinci fıkra esaslarına göre yenilemesi zorunludur. Yetki belgesinin süresinin bitmesi veya adına yetki belgesi düzenlenen kişinin görevinden ayrılması, ölümü, işine veya görevine son verilmesi, derneğin kendiliğinden dağıldığının tespit edilmesi veya fesih edilmesi gibi hallerde, verilmiş olan yetki belgelerinin dernek yönetim kuruluna bir hafta içinde teslimi zorunludur. Ayrıca, gelir toplama yetkisi yönetim kurulu kararı ile her zaman iptal edilebilir. Yetki belgesi ile ilgili değişiklikler yönetim kurulu başkanınca, onbeş gün içerisinde dernekler birimine bildirilir.
D -Gelir–Gider İşlemleri
Dernek gelirleri alındı belgesi ile tahsil edilir. Dernek gelirlerinin bankalar aracılığı ile tahsili halinde banka tarafından düzenlenen dekont veya hesap özeti gibi belgeler alındı belgesi yerine geçer.
Dernek adına gelir tahsil etmekle yetkili olan kişiler, tahsil ettikleri paraları otuz gün içerisinde dernek saymanına teslim ederler veya derneğin banka hesabına yatırırlar. Ancak, tahsilatı 2005 yılı için 1000.- YTL’yi (yeniden değerleme oranında artırılır) geçenler, 30 otuz günlük süreyi beklemeksizin tahsil ettikleri parayı en geç iki iş günü içinde dernek saymanına teslim ederler veya derneğin banka hesabına yatırırlar.
Dernek kasasında bulundurulabilecek para miktarı, ihtiyaçlar dikkate alınarak yönetim kurulunca belirlenir.
Dernek giderleri ise fatura, perakende satış fişi, serbest meslek makbuzu gibi harcama belgeleri ile yapılır. Ancak dernekler, Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesi kapsamında bulunan ödemeleri için Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre gider pusulası, bu kapsamda da bulunmayan ödemeleri için Gider Makbuzu düzenlerler.
Dernekler tarafından kişi, kurum veya kuruluşlara yapılacak bedelsiz mal ve hizmet teslimleri (Dernekler Yönetmeliği EK-15’te bulunan) Ayni Yardım Teslim Belgesi ile yapılır. Kişi, kurum veya kuruluşlar tarafından derneklere yapılacak bedelsiz mal ve hizmet teslimleri ise Ayni Bağış Alındı Belgesi ile kabul edilir.
Bu belgeler; Dernekler Yönetmeliğinde ((EK-13) (EK- 14) ve (EK- 15)’de) gösterilen biçim ve ebatta, müteselsil seri ve sıra numarası taşıyan, kendinden karbonlu elli asıl ve elli koçan yaprağından meydana gelen ciltler veya elektronik sistemler ve yazı makineleri aracılığıyla yazdırılacak form veya sürekli form şeklinde, dernekler tarafından bastırılır. Form veya sürekli form şeklinde bastırılacak belgelerin, belirtilen nitelikte olması zorunludur.
Saklama süresi;
Defterler hariç olmak üzere, dernekler tarafından kullanılan alındı belgeleri, harcama belgeleri ve diğer belgeler özel kanunlarda belirtilen süreler saklı kalmak üzere, kaydedildikleri defterlerdeki sayı ve tarih düzenine uygun olarak 5 yıl süreyle saklanır.
İşletme hesabı tablosu;
İşletme hesabı esasına göre kayıt tutan dernekler yıl sonlarında (31 Aralık) (Dernekler Yönetmeliği EK-16’da gösterilen biçimde) “İşletme Hesabı Tablosu” düzenlerler.
Bilanço esasına göre raporlama;
Bilanço esasına göre defter tutan derneklerin yıl sonlarında (31 Aralık), Maliye Bakanlığınca yayımlanan Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğlerini esas alarak bilanço ve gelir tablosunu düzenlemeleri yeterlidir.
E-Üye kayıt işlemleri
Derneğe üye olmaları Kanunla yasaklanmamış olan ve dernek tüzüğüne göre üye olma şartlarını taşıyan kişilerin derneğin yönetim kuruluna yapacakları yazılı üyelik başvuruları yönetim kurulunca görüşülerek en çok otuz gün içinde üyeliğe kabul veya isteğin reddi şeklinde karara bağlanıp, sonucu müracaat sahibine yazı ile duyurulması zorunludur. Derneğin, ilk genel kurul toplantısının yapılacağı tarihe kadar, dernek tüzüğünde sayıları belirtilen yönetim ve denetleme kuruları üye tam sayısının asıl ve yedeklerini oluşturabilecek sayıdan az olmamak üzere üye kayıt edilmesine ihtiyaç bulunmaktadır.
Yönetim kurulunca, karar defterinde alınan karar ile üyeliğe kabul edilmiş bulunanlar dernek üyesi olurlar. Üyeliğe kabul kararının tarih ve sayısı ile üyenin kimlik bilgileri ve aidat ödentileri üye kayıt defterine kayıt edilir.
Yazılı olarak yapılacak üyelik başvurusu, dernek yönetim kurulunca en çok otuz gün içinde karara bağlanır ve sonuç yazıyla başvuru sahibine bildirilir. Başvurusu kabul edilen üye, bu amaçla tutulacak deftere kaydedilir.
Üyelik için kanunda veya tüzükte aranılan nitelikleri sonradan kaybedenlerin dernek üyeliği kendiliğinden sona erer.
Hiç kimse, dernekte üye kalmaya zorlanamaz. Her üye yazılı olarak bildirmek kaydıyla, dernekten çıkma hakkına sahiptir.
Tüzükte üyelerin çıkarılma sebepleri gösterilebilir.
Tüzükte çıkarma düzenlenmemişse üye, ancak haklı sebeple çıkarılabilir. Bu çıkarma kararına, haklı sebep bulunmadığı ileri sürülerek itiraz edilebilir.
F- Genel kurul toplantısı
Derneğin, kuruluş işlemlerinde eksiklik ve kanuna aykırılık bulunmadığına ilişkin olarak mahallin mülki amirliğince yapılan yazılı bildirimi izleyen altı ay içinde dernekler ilk genel kurul toplantısını yapmak ve organlarını oluşturmakla yükümlüdürler.
Genel kurul;
a) Dernek tüzüğünde belli edilen zamanlarda olağan,
b) Yönetim veya denetim kurulunun gerekli gördüğü hallerde veya dernek üyelerinden beşte birinin yazılı isteği üzerine otuz gün içinde olağanüstü toplanır.
Genel kurul toplantıya yönetim kurulunca çağrılır.
Çağrı usulü;
Yönetim kurulu, dernek tüzüğüne göre genel kurula katılma hakkı bulunan üyelerin listesini düzenler. Genel kurula katılma hakkı bulunan üyeler, en az onbeş gün önceden, günü, saati, yeri ve gündemi bir gazetede ilan edilmek veya yazılı ya da elektronik posta ile bildirilmek suretiyle toplantıya çağrılır. Bu çağrıda, çoğunluk sağlanamaması sebebiyle toplantı yapılamazsa, ikinci toplantının hangi gün, saat ve yerde yapılacağı da belirtilir. İlk toplantı ile ikinci toplantı arasındaki süre yedi günden az, altmış günden fazla olamaz.
Toplantı, çoğunluk sağlanamaması sebebinin dışında başka bir nedenle geri bırakılırsa, bu durum geri bırakma sebepleri de belirtilmek suretiyle, ilk toplantı için yapılan çağrı usulüne uygun olarak üyelere duyurulur. İkinci toplantının geri bırakma tarihinden itibaren en geç altı ay içinde yapılması zorunludur. Üyeler ikinci toplantıya, birinci fıkrada belirtilen esaslara göre yeniden çağrılır.
Genel kurul toplantısı bir defadan fazla geri bırakılamaz.
Toplantı usulü;
Genel kurula katılma hakkı bulunan üyelerin listesi toplantı yerinde hazır bulundurulur. Toplantı yerine girecek üyelerin resmi makamlarca verilmiş kimlik belgeleri, yönetim kurulu üyeleri veya yönetim kurulunca görevlendirilecek görevliler tarafından kontrol edilir. Üyeler, yönetim kurulunca düzenlenen listedeki adları karşısına imza koyarak toplantı yerine girerler. Kimlik belgesini göstermeyenler, belirtilen listeyi imzalamayanlar ile genel kurula katılma hakkı bulunmayan üyeler toplantı yerine alınmaz. Bu kişiler ve dernek üyesi olmayanlar, ayrı bir bölümde genel kurul toplantısını izleyebilirler.
Toplantı yeter sayısı sağlanmışsa durum bir tutanakla tespit edilir ve toplantı yönetim kurulu başkanı veya görevlendireceği yönetim kurulu üyelerinden biri tarafından açılır. Toplantı yeter sayısı sağlanamaması halinde de yönetim kurulunca bir tutanak düzenlenir.
Açılıştan sonra, toplantıyı yönetmek üzere bir başkan ve yeteri kadar başkan vekili ile yazman seçilerek divan heyeti oluşturulur.
Dernek organlarının seçimi için yapılacak oylamalarda, oy kullanan üyelerin divan heyetine kimliklerini göstermeleri ve hazırun listesindeki isimlerinin karşılarını imzalamaları zorunludur.
Toplantının yönetimi ve güvenliğinin sağlanması divan başkanına aittir. Genel kurul, gündemdeki konuların görüşülerek karara bağlanmasıyla sonuçlandırılır. Genel kurulda her üyenin bir oy hakkı vardır; üye oyunu şahsen kullanmak zorundadır.
Toplantıda görüşülen konular ve alınan kararlar bir tutanağa yazılır ve divan başkanı ile yazmanlar tarafından birlikte imzalanır. Toplantı sonunda, tutanak ve diğer belgeler yönetim kurulu başkanına teslim edilir. Yönetim kurulu başkanı bu belgelerin korunmasından ve yeni seçilen yönetim kuruluna yedi gün içinde teslim etmekten sorumludur.
Mahkemece kayyım atanması veya Medeni Kanunun 75 inci maddesinin ikinci fıkrasına göre görevlendirilme yapılması halinde, bu maddede yönetim kurulana verilen görevler bu kişiler tarafından yerine getirilir.
G-Genel kurul sonuç bildirimi;
Olağan veya olağanüstü genel kurul toplantılarını izleyen otuz gün içinde, yönetim ve denetim kurulları ile diğer organlara seçilen asıl ve yedek üyeleri içeren (Dernekler Yönetmeliği EK-3’te belirtilen) “Genel Kurul Sonuç Bildirimi “ ve ekleri yönetim kurulu başkanı tarafından mülki idare amirliğine bildirilir:
Bu bildirime;
a) Divan başkanı, başkan yardımcıları ve yazman tarafından imzalanmış genel kurul toplantı tutanağı örneği,
b) Tüzük değişikliği yapılmışsa, tüzüğün değişen maddelerinin yeni ve eski şekli ile dernek tüzüğünün son şeklinin her sayfası yönetim kurulunca imzalanmış örneği.
Eklenir.
Genel kurul sonuç bildirimi ve ekleri, büyükşehir belediyesi sınırları içinde kalan ilçeler hariç diğer ilçelerde bulunan dernekler tarafından iki suret olarak verilir.
Genel kurul sonuç bildirimleri, dernek yönetim kurulu tarafından yetki verilen bir yönetim kurulu üyesi tarafından da yapılabilir. Bildirimin yapılmamasından yönetim kurulu başkanı sorumludur.
Sandığı bulunan dernekler, sandıklarına ait genel kurul sonuç bildirimi ve eklerini bu maddede belirtilen usulde mülki idare amirliğine bildirirler.
H-Beyanname verilmesi
Beyanname verme yükümlülüğü
Dernek yönetim kurulu başkanları, her takvim yılının ilk dört ayı içinde bir önceki yıla ait Dernek Beyannamelerini (Dernekler Yönetmeliği EK-21’de bulunan) doldurarak mülki idare amirliğine vermekle yükümlüdürler. İl merkezlerinde ve büyükşehir belediyesi sınırları içinde kalan ilçelerde bulunan dernekler beyannamelerini bir adet, diğer ilçe merkezinde bulunanlar ise iki adet olarak verirler.
Şubeler, mülki idare amirliğine verecekleri beyannamelerin birer örneğini bağlı bulundukları derneğe de vermekle yükümlüdürler.
I-Değişikliklerin bildirilmesi
Dernekler, yerleşim yerlerinde (İkametgahlarında) meydana gelen değişiklikleri (Dernekler Yönetmeliği EK- 24’te bulunan)“Yerleşim Yeri Değişiklik Bildirimini”;
Genel kurul toplantıları dışında dernek organlarında meydana gelen değişiklikleri (Dernekler Yönetmeliği EK- 25’te bulunan) “Dernek Organlarındaki Değişiklik Bildirimini”
Doldurmak suretiyle, değişikliği izleyen otuz gün içinde mülki idare amirliğine bildirmekle yükümlüdürler. Bu belgeler, büyükşehir belediyesi sınırları içinde kalan ilçeler hariç diğer ilçelerde bulunan dernekler tarafından iki suret olarak verilir.
Dernek tüzüklerinde yapılan değişiklikler de tüzük değişikliğinin yapıldığı genel kurul toplantısını izleyen otuz gün içinde, (Dernekler Yönetmeliği EK-3’te bulunan) “Genel Kurul Sonuç Bildirimi “ ekinde mülki idare amirliğine bildirilir.
J-Taşınmazların bildirilmesi
Dernekler edindikleri taşınmazları tapuya tescilinden itibaren otuzgün içinde (Dernekler Yönetmeliği EK- 26’da bulunan)“Taşınmaz Mal Bildirimini Formu” nu doldurmak suretiyle mülki idare amirliğine bildirmekle yükümlüdürler.
Bu form, büyükşehir belediyesi sınırları içinde kalan ilçeler hariç diğer ilçelerde bulunan dernekler tarafından iki suret olarak verilir.
K-Mal bildirimi
04.5.1990 gün, 20508 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 3628 sayılı “Mal Bildiriminde bulunulması Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu”na ve bu Kanuna atfen çıkartılmış olan “Mal Bildiriminde bulunulması Hakkında Yönetmelik” gereğince, Türk Hava Kurumunun Genel Yönetim ve Merkez Denetleme Kurulu Üyeleri ile Genel Merkez Teşkilatında ve Türk Kuşu Genel Müdürlüğünde, Türkiye Kızılay Derneğinin Merkez Kurullarında ve Genel Müdürlük teşkilatında görev alanlar ve bunların Şube Başkanları ve Kamuya Yararlı Derneklerin Yönetim ve Denetim Kurulu Üyeleri (Mal Bildiriminde bulunulması Hakkında Yönetmelik ekinde bulunan) “Mal Bildirim Formu”nu tek nüsha olarak doldurmak ve tarih belirterek imzalamak suretiyle mal bildiriminde bulunmak zorundadırlar.
Türk Hava Kurumunun, Türkiye Kızılay Derneğinin ve Kamuya Yararlı Derneklerin Yönetim ve Denetim Kurulu Üyeleri için İçişleri Bakanlığına, bunların Şube Başkanları için bulundukları İl Valiliklerine, Türk Hava Kurumu ile Türkiye Kızılay Derneğinde görev alanlar için Kurum ve Dernek Genel Başkanlığına,
Bu göreve başlama tarihini izleyen bir ay içinde mal bildiriminde bulunmak zorundadırlar.
Mal bildiriminde bulunacak olanların kendilerine, eşlerine ve velayetleri altındaki çocuklarına ait bulunan taşınmaz malları ile 1 inci derece Devlet Memurlarına yapılan aylık net ödemenin beş katından fazla tutarındaki her biri için ayrı olmak üzere, para, hisse senetleri ve tahviller ile altın, mücevher ve diğer taşınır malları, hakları, alacakları ve gelirleriyle bunların kaynakları, borçları ve sebepleri bu mal bildiriminin konusunu teşkil eder.
Mal varlığında önemli bir değişiklik olduğunda bir ay içinde,
Görevin sona ermesi halinde, ayrılma tarihini izleyen bir ay içinde,
Görevlere devam edenler, sonu (0) ve (5) ile biten yılların en geç Şubat ayı sonuna kadar,
Mal bildirimlerini yenilerler.
L-Derneğin İç Denetimi
Dernekte genel kurul, yönetim kurulu veya denetim kurulu tarafından iç denetim yapılabileceği gibi, bağımsız denetim kuruluşlarına da denetim yaptırılabilir.
Genel kurul veya yönetim kurulu, gerek görülen hallerde denetim yapabilir veya bağımsız denetim kuruluşlarına denetim yaptırabilir.
Genel kurul, yönetim kurulu veya bağımsız denetim kuruluşlarınca denetim yapılmış olması, denetim kurulunun yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz.
Derneğin denetleme kurulu; derneğin tüzüğünde gösterilen amaç ve amacın gerçekleştirilmesi için sürdürüleceği belirtilen çalışma konuları doğrultusunda faaliyet gösterip göstermediğini, defter, hesap ve kayıtların mevzuata ve dernek tüzüğüne uygun olarak tutulup tutulmadığını, dernek tüzüğünde tespit edilen esas ve usullere göre ve bir yılı geçmeyen aralıklarla denetler ve denetim sonuçlarını bir rapor halinde yönetim kuruluna ve toplandığında genel kurula sunar.”
İktibas: Dernekler Dairesi Başkanlığı