29 Aralık 2010 Çarşamba

Koçgirililer halen yargılıyamıyorlar.

Koçgirililer halen yargılıyamıyorlar. Teşkilat-ı Mahsusa'cı Laz Topal Osman Ağa, Arnavut Sakallı Nurettin Paşa ve Koçgiri jenosidi

Ismet Inönü, Topal Osman,  Mustafa Kemal- Angora T.C.ni şekillendiren İttihat-ı Teraki Partisi’nin sivil ve asker kadroları, kendilerinin yöneticileri, kadroları oldukları “özel örgüt” adı verilen Teşkilat-ı Mahsusa'nın, falliyetlerinden, falliyet alanlarından, faaliyetlerinin sonuçlarından bahsetmemeyi uygun gördüler.

İttihatçılar, 1908 askeri darbesini izleyen diğer yıllardaki darbelerle sistemi ve kendilerini güvenceye aldılar. Devlet yönetme tutkuları, kurdukları rejimi yaşatma amacı, bireysel çıkarları, bunu gerektirdi. Teşkilat-ı Mahsusa adlı özel örgütlenme saklandı, gizlendi, gizleniyor. Özel örgütlenmeden bahsetmek, göçertmelerden, katliamlardan, işkencelerden, tecavüzlerden, zorla alıkoymalardan, suikastlardan, talanlardan, soygunlardan, gasptan bahsetmektir. Teşkilad-i Mahsusa ile ilgili dökümanlar, bilgiler, Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüd Başkanlığı Arşivi'nde korunmaktalar.
Ben Teşkilad-i Mahsusa yönetici ve militanlarının Koçgiri’yi ilgilendiren kesimine değineceğim. Niye değinme gereği görüyorum? Koçgiri halkı halen 1921 jenosidini gerçekleştirenlerin  hazırladıkları ve bölgeye sundukları psikolojik savaşın boyutlarını analiz edemiyor. İnternet sayfalarına girdiğim de klasik cümlelerle karşılaştım. Koçgirililer T.Osman’ı, Nurettin Paşa’yı bağlı oldukları merkezler itibarıyla sorgulamayı öğrenmelidirler. Sorgulabilmelidirler.

Laz Topal osman; (1881 veya 1983 - 02.4.1923)
Giresun'un Hacihüseyin Mahallesinde doğar. 1912 yılında gönüllü bir birlikle Balkan savaşına katılır.  Çatalca hattında çete olarak savaşır ve kendisine yarbaylık rütbesi verilir. Orada sağ ayağından yaralanır. Bu yaralanmadan dolayı topal sıfatını alır.
Laz Topal Osman, Teşkilat-ı-Mahsusa’nın Karadeniz bölgesindeki en önemli simalarından birisidir. Osmanlı İmparatorluğunu yöneten İttihat ve Terakki Partisi yöneticileri, 1.Dünya Savaşı sürecinde çete örgütlenmelerine giderler. Hapishanelerdeki insanları zorla eğitime tabi tutarak çete olarak yetiştirirler. Bunları savaş olan, olmayan alanlarda, soykırımlarda kullanırlar. Pontos’da Rum ve Ermeni halklarına yönelik olarak jenosid suçu işleyen T.Osman ve arkadaşları için Kafkas cephesi yeni bir deneme alanı olur. Gayr-i nizami harbin gereklerini orada da yerine getirir. Teşkilat-ı Mahsusa II’de görev alan çeteler,  kafkas halklarına ve karadeniz dolaylarındaki halklara karşı savaş suçlarını oluşturan eylemler gerçekleştirmeyi devlet hizmeti olarak algılarlar. T.Osman çeteleriyle birlikte Teşkilat-ı-Mahsusa II emrinde görev yaptığından eylemlerinden dolayı ödüllendirileceğinden emindir.

Yıl 919, 1.Dünya Savaşı bitmiştir. Ittihat-ı Teraki Partisi yöneticileri jenosidler gerçekleştirenler olarak jenoside uğrayan halkların baskıları sonucu Konstantinopl’da kurulan mahkeme de yarğılanmaktadırlar. Ittihad-ı Terakki Partisi’yle ilişkisi olanlar kendilerini gizleme gereği duyarlar.
Yeni isimler altında örgütlenirler.

Osmanlı sömürgesi olan memleketlere göre cemiyete isimler verilir. Ittihad-ı Terakki Partisi kadroları, Trakya’da;  Trakya-Paşaeli, Kürdistan’da; Vilayât-ı Şarkiye Müdafaa-i Hukuku Milliye Cemiyeti, Pontos’un Trebizonda vilayetinde  Muhafaza-i Hukuk cemiyeti adlarıyla örgütlülüklerini faaliyetlerini sürdürürler. Konstantinopl’da; Trebizonde ve Havalisi Ademi Merkeziyet Cemiyeti vardır. Bu cemiyetin yöneticilerinin görevlendirdiği kişiler Of ilçesiyle Rize yöresinde şubeler açarlar. ( G.M.K.Atatürk, Söylev, cilt I-II, Çağdaş yayınları, s.36, İstanbul, 27 bası Temmuz 1995 )

Teşkilatçı T.Osman’da, Giresun Müdafaa-i-Hukuk Cemiyeti'ni kurar. Aynı zamanda da gönüllü müfrezesiyle, o günkü derin devletin diğer üyeleriyle birlikte bölgede suç işlemeye devam ederler. T.Osman, Şubat 1918'de Giresun Belediye Başkanı olur. T.Osman hem Giresun Belediye başkanı, hem de Giresun Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti başkanıdır.

Konstantinopl’da, teşkilatçılar Ay-Yıldız isimli bir örgütlenmeye giderler. Bu örgütlenmede görev alanlar osmanlı padişahına görüş ve istek bildiriminde bulunurlar. Bunun üzerine Padişah Vahdettin M.Kemal’i görevlendirir. Padişah tarafından bizzat görevlendirilen ve teşkilatçı arkadaşlarıyla birlikte ingiliz vizesi alarak yola çıkan Mustafa Kemal Pontos'a varır. Pontos, Batı Ermenistan, Kürdistan kendisinin çalışma alanları olacaktırlar.

A.B.D. Eski Türkiye Büyükelçisi Général Sherrill, M.Kemal`le görüşür. M.Kemal kendisi Padişah Vahdettin ile olan görüşmesini, görevlendirilmesini şema halinde kagit üzerine çizerek anlatır. P; cam, S; sultan, O; M.Kemal`i işaret ediyorlar.


(Général Sherrill, A.B.D. Eski Türkiye Büyükelçisi, Adam-Eser-Memleket,
Plon Yayınevi, s.48, Paris, 1934)

Mustafa Kemal, Samsun'a vardığında hangi ittihatçı-teşkilatçıyı nerede, hangi cemiyette bulacağı bilgisine sahiptir. T.Osman'la haberleşir. 29 Mayıs 1919’da Havza'da, T.Osman'la görüşür. T.Osman’a talimatlar verir. Teşkilatın çalışma kuralı; geride bilgi, belge bırakmamaktır.

Konstantinopolis Hükümetinin resmi görevlisi, ordu müfettişi olan M.Kemal, hem ordu mensubu, hem de mülki amir yetkileriyle Pontos’a gönderilmiştir. Yani askerdir, siyasal bilimler mezunlarının yaptıkları idari görevde kendisine verilmiştir. Laz T. Osman da, hem çete lideri, hem belediye başkanıdır.

T.Osman, bu görüşmeden sonra, M.Kemal’den aldığı emirleri uygulamaya başlar ve çok daha rahat şekilde eylemler gerçekleştirir. Kendisinin kullandığı yöntemler tümüyle derin devletin, bugünkü JİTEM-JİT’in çalışma tarzını sergiler.

1919’da, İttihat-ı Teraki Partisi yönetici ve üyeleri, 1.Dünya Savaşı sürecinde Ermeni halkına yönelik olarak uyguladıkları soykırım ve sürgünlerden dolayı Konstantinopolis Sıkıyönetim Mahkemesi’nde yargılanırlar.  T.Osman’da gıyabında yarğılananlar arasındadır.

O, Mirliva Süleymaniyeli Kürd Mustafa’nın da üye bulunduğu mahkeme heyeti tarafından Ermenilere yönelik uygulamalarından dolayı idama mahkûm edilir. Kendisi, Pontos’dadır. Çete örgütlenmesiyle bölgesindeki halklara zarar vermeye devam eder. Yakalanamaz! Çünkü teşkilatçılar tarafından korunur. İdam mahkumiyeti almış olmasına rağmen 8 Temmuz 1919'da kendisi hakkındaki tutuklama kararı bizzat Padişah Vahdettin tarafından kaldırılır, kendisi af edilir. Bu affı sağlayan kişi Mustafa Kemal’dir. M.Kemal, tüm yetkileri de kendisine iade ederek, tekrar Giresun belediye başkanı  olmasını sağlar. Giresun'a geri dönen gayr-i nizami güçler komutanı yeniden Muhafaza-i-Hukuk Cemiyeti başkanlığı görevini de yapar. O, Şubat 1919 da Muhafaza-i Hukuk’nin Giresun Şubesini kurmuştur. İlk başkandır.  Bunun yanı sıra basına da el atar. Gazete yayınlamaya başlar. Propağanda amaçlı, Türk-İslam ideolojisini yayıcı yayınlar yapılır. Bu gazete Angora hükümetinin Karadeniz bölgesindeki propaganda aracıdır. Bir müddet yayınına devam eder.
Pontus’a, Kürdistan’a görevli olarak gönderilen Mustafa Kemal'in karaya çıkar çıkmaz görüştüğü kişiler, teşkilatçılar örgütlenmelere devam ederler. Sivas ve Erzirom kongrelerini Teşkilat-ı Mahsusa mensupları organize ederler. Osmanlının bütün imkanlarını kullanırlar. İttihad-ı Teraki Partisi’nin kurduğu bütün yan kollar, birimler, gizli örgütler Türk-İslamcı kongre’nin çatısını oluştururlar. İttihatçılar, kendilerine karşı çıkan insanları susturmak, öldürmek, kongre de etkisiz hale getirmek görevlerini aksaksız sürdürürler. T.Osman, Erzurum kongresi için temsilci gönderme yetkisine de sahiptir.

15. Kolordu Komutanı Kazım Karabekir Paşa  Serhat bölgesinde görevlidir. Görevi Ermeni halkının özgürlük istemine karşı Osmanlı-Türk ordusunu yönetmektir. Her zaman olduğu gibi düzenli ordunun yanısıra çeteler de görevlendirilmişlerdir. T.Osman biraraya getirdiği gönüllü çeteleri Kars’a gönderir. Angora şekillendirilmeye başlanılan askeri dikta, rejim suçlu olarak görüp hapse tıkadığı kişileri, hapisten salarak, eğiterek cepheye savaş suçları işlemeye göndertir. Bu kişiler sadece Hristiyan inancından olan insanlara değil, geçtikleri alanlardaki Müslüman, Mitra-Zerdüşt-Rîya Heq inancından olan insanlara yönelik de suç işlerler.

M.Kemal, kendisi gibi hem asker, hem de sivil görevli olan T.Osman’ı Angora'ya çağırtır. T.Osman, 12 Kasım 1920'de derin devletin yeni merkezinde, M.Kemal ile görüşür. M.Kemal’in isteği üzerine Pontos'dan topladığı 100 kişilik seçme çeteyi, muhafız grubu olarak Angora'daki teşkilatçı başkanını korumakla görevlendirir. Çetelerden muhafız alayı oluşturulur. Giresunlu savaş suçlularından, gayr-i nizami harbin kadrolarından oluşturulan bu muhafız alayı, M.Kemal’in ilk muhafız birliğidir.  Sayı 100 den, 250 ye çıkarılır. Çeteler M.Kemal’i ve B.M.M. ni korurlar. T.Osman, M.Kemal’den aldığı talimat üzerine  Muhafız Birliği’nin yönetimini Giresunlu milis komutanı Mustafa Kaptan’a bırakır.
Kendisine yeni bir görev verilmiştir. Giresunlu milis, çetelerden  42. ve 47. Alayları oluşturmak. 1921 ocak ayında gönüllü alayları oluşturmaya başlar. 42. Giresun Gönüllü Alayı’nın üst sorumlusu Giresun Askerlik Şubesi Başkanı Binbaşı H.A.Alpaslan’dır.
47. Giresun Gönüllü Alayı’nın komutanı da T.Osman’dır. T.Osman ; Giresun Belediye Başkanı, Giresun Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Başkanı ve oluşturulan alayın yöneticisidir. Çete reisi T.Osman düzenli ordu çalışmalarına dahil edilmiştir. 42. Ve 47. Alayları, 5.000 kişilik güç Angora hükümetinin emrinde, hazır  kuvvettirler.

M.Kemal, İ.İnönü bütün yetkileri bir merkezde, kendi denetimlerinde toplayabilmek için düzenli orduya geçmeyi düşünürler. Kuvay-ı Milli ismi verilen milis örgütlenmesi ve diğer benzer örgütlendirmeler tasfiye edillip, yeni isimlerle, düzenli ordu örgütlenmesine gitmeyi hedeflerler. Bu istek pratiğe konulur. İlkin kendisinden çekindikleri Kuvay-ı Milli’ye komutanı Çerkez Edhem’e yönelirler. Meclis de “Milli Kahraman“ ilan edilen bu şahsiyeti ve kardeşlerini özel komplolarla kaçırtırlar. Rakip olabilecek kişileri tek tek saf dışı bırakılırlar. Merkez Ordusu oluşturulur. Komutan Arnavut Sakalli Nurettin Paşa`dir. Laz milis-çetelerini de gönüllü alay adı altında denetime tabi tutarlar.

Asagıdaki çizimler Kocgiri`deki saldırı alanlarını, günlerini belirtmekteler.



T.C. Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Resmi Yayınları Seri No:1, Türk Istiklal Harbi VI.nci Cilt, Istiklal Harbinde Ayaklanmalar (1919-19219, Ankara, Genelkurmay Basimevi, 1974)

T.Osman’a, komutasındaki 47. Gönüllü Alayı veya diger adıyla Giresun Gönüllü Müfrezesi ile 1921'de, Koçgiri’de, Kürd ulusal kurtuluş hareketinin bastırılması için görev verilir. Gönüllü alay mensubu çeteler, Balkan savaşlarında, 1.Dünya Savaşı sürecinde, Pontos’da, Ermenistan’da, Kürdistan’da, Kafkas cephesinde edindikleri bütün tecrübeleri Koçgiri’de uygulamaya korlar.

T.C. Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Resmi Yayınları Seri No:1, Türk Istiklal Harbi VI.nci Cilt, Istiklal Harbinde Ayaklanmalar (1919-19219, Ankara, Genelkurmay Basimevi, 1974)

Merkez Ordusu Kumandanı Arnavut Sakallı Nurettin Paşa, Angora’daki yetkililere, T.Osman’dan övgüyle bahseder. O, Kürd ulusunun evlatlarına yönelik soykırımda başarıyla görev yapmıştır. Kanlı pratikler sergilenir. Toplu öldürmeler, tecavüzler, yakmalar, talanlar, bayan kaçırmalar gerçekleştirilir.

1.Dünya Savaşı sürecinde İttihad-ı Teraki Partisi’nin yaptığı düzenlemeyle, jenosid uygulanan bütün alanlarda el konulan zenginliklerin partiye verilmesi mecburi kılınır. Bu zenginlikleri çalan, partiye vermeyen askeri ve idari yöneticiler cezalandırılırlar. Bu düzenleme 1921’de de geçerliliğini korur.

M.Kemal ve çalışma ekibinin emirleriyle Koçgiri’ye doğru saldırıya geçenler, Koçgiri’den götürebilecekleri bütün taşınır zenginliğe el korlar. Kürd halkının emeği, değerleri paylaşılır, devlete gelir yapılır. Laz alaylarının, kendileriyle birlikte götürdükleri “35.000“ hayvan sadece bilinen sayıdır. O dönem de Trabzon limanından Rusya’ya ihracat yapılmaktadır. O döneme ait arşivlerde bulduğum ve ticari ilişkileri anlatan belgelerde canlı hayvan ihracatının yapıldığı belirtiliyor ve sayılar veriliyor. İhraç edilen hayvanlardan kaç bini Kürdistan’ın Koçgiri bölgesinden, kaç bini Pontos’dan gasp edilmişti ? Sayıyı bilmek mümkün değil.

Bir diğer konu bayanların esir alınmaları, erkekleri teslim alabilmek için kullanılmaları, zorla alıkonulmaları, kaçırılmalarıdır. Laz alaylarının mensupları bayanları da savaş ganimeti olarak görüyorlar. Koçgiri’de esir alınan bayanlardan biri de Alşan Bey’lerdendir. T.Osman bu konu da;.
Çengerli de  üç gün ü gece yattım.
Rukiye Hanım’ı orduya kattım“ diyen kişidir.

Laz alayları mensupları Balkanlar da, Kafkaslarda edindikleri tecrubelerle zoru, şiddeti bir silah gibi kullanıp, bayanlarımızı esir alıp, memleketlerine götürüyorlar. Kaçırılan bayanlar, bu çetelerin evlerinde hapsediliyorlar. Bu bayanlardan bazıları kaçıp, Kocgiri’ye dönmeyi başarıyorlar.

M.Kemal ve teşkilatçı ekibinin karar ve emirleriyle Kocgiri’ye gönderilen Laz çetelerin uygulamaları, pratikleri o dönem de Osmanlı sınırları içinde görev yapan fransız yetkililer tarafından raporlarştırılırlar. Bu raporlar bağlı olunan merkezlere aktarılırlar.

“Topal Osman ve çetesinin Koçgiri üzerindeki zulmü öyle azgınlaşmıştır ki Koçgiri’li Beko özel olarak bu çeteyle savaşmak için görevlendirilmiştir. Beko, Topal Osman çetesini Refahiye yakınlarında kuşatır. Erzincan’dan gelen ikinci alaya bağlı ikinci taburun dağ toplarının yardımıyla Topal Osman ve çetesi kurtulurlar. ( “Osman Aga” in, Bulletin Periodique de la Presse Turque, no 27, Paris 24 - 25 juin 1923, P. 3)

T.C. Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Resmi Yayınları Seri No:1, Türk Istiklal Harbi VI.nci Cilt, Istiklal Harbinde Ayaklanmalar (1919-19219, Ankara, Genelkurmay Basimevi, 1974)



T.C. Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Resmi Yayınları Seri No:1, Türk Istiklal Harbi VI.nci Cilt, Istiklal Harbinde Ayaklanmalar (1919-19219, Ankara, Genelkurmay Basimevi, 1974)
T.C. Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Resmi Yayınları Seri No:1, Türk Istiklal Harbi VI.nci Cilt, Istiklal Harbinde Ayaklanmalar (1919-19219, Ankara, Genelkurmay Basimevi, 1974)



T.C. Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Resmi Yayınları Seri No:1, Türk Istiklal Harbi VI.nci Cilt, Istiklal Harbinde Ayaklanmalar (1919-19219, Ankara, Genelkurmay Basimevi, 1974)


T.C. Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Resmi Yayınları Seri No:1, Türk Istiklal Harbi VI.nci Cilt, Istiklal Harbinde Ayaklanmalar (1919-19219, Ankara, Genelkurmay Basimevi, 1974)

Ebubekir Hazım Tepeyran’ın anılarındaki bilgiler; Ebubekir Hazım Bey Osmanlı bürokrasisinde oldukça önemli görevler yüklenmiştir. Sivas valisi Cemal Bey’den sonra kendisi Mustafa Kemal tarafından Sivas’a vali olarak tayin edilir. Oi, Sivas’a gitmeden önce, Çankaya Köşkünde Mustafa Kemal’i ziyaret eder: " …Ayrılırken bana dedi ki “ Bilmem kendisini tanır mısınız? Merkez Ordusu Kumandanı o yörede bir Nurettin Paşa vardır. Azametli, azametli bir şeydir. Bununla beraber sizin için, kendisine ve gösterişine önem verilecek bir şey değildir.” Tanrım dedim, Sultan Hamid’in yardımcılığında iken İngiliz Abdullah’ın refakatine memur olarak Manastır’a gelmişti..... (....).....7 Mayıs 1921 günü Angora’dan hareket ettim......(....)....Nurettin Paşa’yı ordunun merkezi olan Amasya’da zannediyordum. Sivas’ta bulunduğunu bir olaydan, nedenden dolayı bir gün sonra öğrendim.” (Ebubekir Hazim Tepeyran, Belgelerle Kurtuluş Savaşı Anıları, Çağdaş yayınları, İstanbul, 1982)

Ebubekir Hazim Tepeyran Merkez Ordusu Kumandanı Nurettin Paşa ile çalışma alanı, yetki, görev, sorumluluk konusunda anlaşmazlığa düşünce, Nurettin Paşa’nın Koçgiri’de yaptıklarını kısmen sergiler. “ Sivas’ta 2,5 ay kadar süren ikinci valiliğimin hatıraları bu yazdıklarımdan ibaret değildir. Fakat Sivas’a sanki her işi bırakarak, yalnız merkez ordusu kumandanının kanunsuz,zararlı,feci uygulamalarını, hükmünü ve tecavüzlerini ortadan kaldırmaya çalışmak gibi acı bir görev için gelmiştim.....(....).....Yazmadıklarım, yazamadıklarım, yazma eziyetine tahammül ettiklerimden az değildir.

Yazamadıklarımın ne olduklarını o bölge insanları bilirler.... (....) .... Bazı hallerde bir şey yapmak veya söylemek nasıl vatani bir görev ise bazen de bir şey yapmamak, susmak için vicdanını zorlamak eziyetine katlanmak da öyledir....(...)...Nurettin Paşanın yapmış olduğu bastırma harekatının çok fena bir şekilde sonuçlanmış olduğunu Sivas’a geldiğim zaman öğrendim.....(....).....Koçgiri olayından dolayı suçlu, suçsuz bir çok insan öldürülmüş, evleri tahrip edilmiş,malları ellerinden alınmıştı.

Koçgiri olayını bastırmakla görevli olan Nurettin Paşa,görevlendirildiği, kendisine verilen bu görevi düşünülemeyecek derecede çok fazla şiddet, hatta vahşetle bastırdı. Can korkusu ile dağlara sığınarak, otlar yiyerek yaşamak mecburiyetinde kalan erkek, kadın, 132 köy halkının harap köylerine dönerek mahsullerini hasat ederek, hiç olmasa açlıktan ölmemeleri, genel af ilan edilerek korkularının giderilmesi gereğini bir kaç kere içişleri bakanlığına yazdım.

Sırf Nurettin Paşa’nın sakinlikten,olaysızlıktan hoşlanmamasından dolayı, tekliflerim sonuçsuz kalıyor ve halk tahrip olunan evlerini kış gelmeden mümkün mertebe yapmak için merkez kumandanının karşı koymasına bir son verilmesini istiyor ve yalvarıyor ” (Ebubekir Hazim Tepeyran, Belgelerle Kurtuluş Savaşı Anıları, Çağdaş yayınları, İstanbul, 1982)

Tepeyranın bir bürokrat olarak açıklamak istemediği uygulanılan vahşet ve katliamlardır. Osmanlı imparatorluğunun asker ve sivil bürokratlarının  Kürdistan sorunu söz konusu olduğunda tutumları dikkat çekicidir. Bu kişiler bütün gerçekleri devleti koruma adına devlet sırrı olarak açıklamadıkları gibi, bunların devletin önemli birimlerinde görev yapan yakınları da aynı anlayışla davranmaktalar. Anıları kitaplaştıranların uyguladıkları özel sansürler, yayınevlerinin sansürcülükleri, bilgileri silmeleri de göz önüne alınmalı.
Teşkilatçılar Cumhuriyet Gazetesi’ni kurarlar. Bu gazetenin en önemli şahsiyeti olan Yunus Nadi, Hitlerin doğum günü partisine katılan bir şahsiyettir. Tepeyran’ın torunu olan Oktay Akbal da Kemalisti. Teşkilat-Özel Harp Dairesi-Ergenekon tarafından yönetilen bir gazetenin yazarıydı. Tepeyran’ın anıları torunu tarafından sansürlenerek 1982 yılında yayınlanırlar.

Tepeyran’ın kullandığı, yazdığı cümlelerinin kaçta kaçının kitapta yer aldığını bilemiyoruz. Kitapta var olan haliyle Tepeyran, Osmanlı-Türk devletinin Türk-İslamcı resmi politikasını göz ardı ederek, katliamın tek suçlusu olarak Arnavut Nurettin Paşa’yı gösteriyor. Gerçekleri devletin kutsallığı adına gizliyor.

Tepeyran, bulunduğu mevkiyi kaybetmemek, ya da baskılarla karşılaşmamak için sadece Nurettin Paşa’yı suçluyor olabilir. Ayrıca bu kişinin yaptıklarını Mayıs ayı boyunca Sivas’taki yerel gazetede yayınlattığını belirtiyor.

Nurettin Paşa’nın halkı kendi başına buyruk katlettiğini, zoraki sürgüne yolladığını, mallarına el koydurduğunu, evlerini yeniden yapmalarına izin vermediğini açıklıyor. Nurettin Paşa’yı şikayet ediyor ve “Sözde isyancılar Sivas’ta mahkemeye çıkarılsalardı, iş hallolacaktı   diyor. Nasihat Heyetiyle ilgili olarakta, Nasihat Heyeti üyelerinin aşiret reislerinden aldıkları güvenceler sonucunda sevinerek, işlerini bitirmenin rahatlığıyla, Nurettin Paşa’nın huzuruna çıkıp rapor verdiklerini, Nurettin Paşa’nın “Buraya kadar geldikten sonra, askeri harekata devam etmenin yararlı olacağı düşüncesiyle katliamlara başladığını, Nasihat Heyeti başkanı Şefik Bey’den bizzat duyduğunu söyler. Angora’daki hükümetin, Nasihat Heyeti’nin çalışmalarından haberdar edilmediğini ileri sürer.
Oysa Bakanlar Kurulunun, Merkez Ordusuna ilişkin kararnamesinin 3. maddesi şöyledir: “ Merkez Ordusu Kumandanı bölgesi içinde huzura yönelik konulardan dolayı gerekli gördüğü takdirde, gerek görürse memurlara işten el çektirmeğe yetkili olup, daha sonra üst makamını bilgilendirir.   Vali Tepeyran, Angora’daki teşkilatçı hükümeti koruyor. 3. maddenin kötüye kullanılmaması için Nurettin Paşa’nın geri çekildiğini belirtiyor.
Oysa olayın mecliste tartışılma boyutu ortadadır. Merkez Ordusunu kim kurdurdu? Nurettin Paşayı kim görevlendirdi ? Mecliste yargılanmasını isteyen milletvekillerini kim tehdit etti ve susturdu ? Yargılanmasını kim engelledi ? Bursa milletvekili olmasını o dönem başkomutan olan Mustafa Kemal neden dolayı engellemedi?

Ittihatçı-teşkilatçı meclis ekibi, İttihat-ı Teraki Partisi geleneğinden gelmeyen bürokratları kesinlikle görevlendirmiyorlar. Tepeyran, ittihatçı olmasaydı Konstantinopl’dan anadoluya geçmezdi. Kendisi, Mustafa Kemal'in güvendiği bürokratlardan birisidir.
İşin gerçeği, Nurettin Paşa kendisinden istenilenleri yerine getirmiş, görevini başarmıştır. Mecliste Nurettin Paşa ile ilgili verilen karara yönelik olarak derin devletin bir diğer üyesi olan Çerkes Fevzi Çakmak da, Mustafa Kemal'in yanında yer alır ve onu destekler. 
Meclisteki tartışmalarda “Laz Alayları”nın binlerce hayvanı kendileriyle birlikte götürdükleri Erzincan milletvekili tarafından açıklanır. Halka ait olan hayvanların ve eşyaların çalındığını Tepeyran’da açıklar.

Halkın her cinsten binlerce hayvanları alınıp, orduca satılarak, bedelleri de orduca alınıp, hükümet sandığına senetler gönderilmiştir. Bu binlerce hayvanın nerede ve kanunun gerektirdiği şekilde hangi daire veya memurlar tarafından artırma ile satıldığı bilinmiyor.
Nurettin Paşa batıran, yok eden öldürme ve başkalarının mallarına el koymalardan sonra tahrip ettirdiği 76 köyün yeniden inşasını uygun görmeyip köylülerin 16 köyde birleştirilmelerini emretmiştir.

Birbirlerinden saatlerce uzak 76 köyün binlerce insanının yerleştirilmeleri mümkün olsa bile halkın pek uzaklarda kalacak olan otlak ve tarlalarından yararlanma, kullanmalarındaki zorluğa rağmen kumandan paşanın esasen yetkisi dışında olan bu emri ve teklifi içişleri bakanlığınca uygun bulunmadığı halde  Paşa ısrar ederek köylerindeki evlerini yeniden yapmak isteyen halkın şiddetle engellenmesini doğrudan doğruya yerel hükümete emretmiştir.

,Nurettin Paşa, hükümetin güvenerek kendisine verdiği yetkiyi pek kötü kullanarak meydana getirdiği facialarla yetinmeyerek Koçgiri ileri gelenlerinden öldürülen veya ölüm korkusundan dolayı dağlarda saklanan kişilerin ailelerini de Sivas’a sürmüştü.
Bu resmi ve birleşik teminata rağmen merkez ordusu kumandanı Zara, İmraniye ile beraber bütün bu bölgeyi askerle çevirmekle beraber, kaza dışına çıkmayı sağlayan köprüleri, geçitleri tutarak halkı, insanları çok fazla korkutmuştur.

Askerlerle çevrilen köylerin insanları söylentilerin doğruluğuna, yani Kürtlerin sürgün edileceklerine inanarak hayatlarını kurtarmak için köylerini, evlerini terk ederek dağlara sığınmaya mecbur kalmışlardır.

Sırf can korkusuyla kaçan, karşı çıkma, haydutluk, yol kesicilikle suçlanan insanların boş kalan köyleri yakılıp, yıkılarak bütün mal ve eşyaları, hayvanları alınmıştır.....İçlerinde en acımasız eşkıya reislerinin de bulunduğu söylenen asilerin 200 muhtelif cins ve bir hayli cephane ile velev bir tanecik olsun asker yaralıyamamış olması çok gariptir.!
Yani bu da gösterir ki Nurettin Paşa bu kadar nüfusu müsadere suretiyle değil katliam şeklinde öldürmüştür.

Bu resmi tebliğde ( Nurettin Paşa’nın tebliği ) açıklandığı gibi el konulan, alınan cinsleri muhtelif tüfekler 200 tane olduğuna göre, toplam 132 köyü tahrip olunan iki kaza dahilinde bu kadar silah bulunması esasen bir isyan hazırlığına işaret edemiyeceği gibi ölü olarak ele geçirilen eşkıya denilen toplam 272 kişiden, 72’sinin hiç silahı yokmuş demek oluyor.” (Ebubekir Hazim Tepeyran, Belgelerle Kurtuluş Savaşı Anıları, Çağdaş yayınları, İstanbul, 1982)

O, tümüyle çatışmalardan ve sonuçlarından haberdar değildir. Ölen sivil, savaşçı ve merkez ordusu elemanlarının gerçek sayısını da bilemez, ya da belirli nedenlerden dolayı bu sayıları veriyor.

Bunların gizli olarak, gözetim altında batı cephesine gönderilmeleri gerekmektedir. Umraniye mıntıkası kuvvetsiz bırakıldıktan sonra, yaramazlığın, olayların tekrarı ihtimalini ortadan kaldırmak amacıyla Koçgiri aşiret reislerinden birinci ve ikinci derecede önemli olan kişileri adı geçen liva ( fırka ile tabur arası ) kumandanı marifetiyle Umraniye’de toplattırıp, tutuklattım. Bunlar Sivas’a gönderilmek üzeredir. Hiçbirisinin kaçmasına meydan verilmeksizin tutuklu bulundurulmaları, Sivas vilayetinden ve mıntıka kumandanlığından istendi ” (Ebubekir Hazim Tepeyran, Belgelerle Kurtuluş Savaşı Anıları, Çağdaş yayınları, İstanbul, 1982)

Vali Tepeyran Merkez ordusu komutanı sakallı Nurettin Paşa’nın tutuklattıklarını 21.liva kumandanlığı vasıtasıyla Sivas’a gönderdiğini ve bu esirlerin Greklere karşı savaştırılmak istendiğini, bu isteğinde bir bildiride açıklandığını belirtiyor. Bildiriden bazı kesitlerle gerçekleri yazdığını ispatlıyor.

“...Bu iki yüz kişinin gözetim altında, gizli ve aşağılanarak değil, daha önce var olan müracaat ve istifaları gereğince, gönülleri alınarak ve takdir olunarak cepheye sevkleri ve aşiret reislerinin de serbest bırakılmalarıyla beraber genel bir affın bir an önce ilanının devletin  çıkarlarına uygun olacağını tekrarladım.” (Ebubekir Hazim Tepeyran, Belgelerle Kurtuluş Savaşı Anıları, Çağdaş yayınları, İstanbul, 1982)

İmranlı’da “af” sözcüğüne inananların, teslim olanların karşılaştıkları son. Osmanlı-Türk çıkarları için batı cephesine, Greklere karşı çarpışmaya gönderilmek. Orada imha edilmek. Tepeyran, Nurettin Paşa’nın halka yaklaşımını şu cümlelerle anlatmaya devam eder.

Bu hayret edilecek bir işlemdi. Çünkü 141 kişiden ibaret olan tutuklular arasında iki ay önce Nurettin Paşa’nın resmi tebliğinde af edildiklerine dair isimleri olanlar da vardı. Olayların tekrarlanması ihtimaliyle, bunların tutuklanıp sürülmeleri, sonra da savaş mahkemesine verilmeleri, yargılanmaları için sebepler aranması, paşanın hukuk mevzuatı ile ve hatta en basit bir mantıkla hiçbir ilişkisi olmadığını ortaya koymuştu.
Umraniye nahiyesi halkından canlarını kurtarabilenler, dağlarda açlıktan, sefaletten can çekiştikleri halde, bunların tekrar genel bir karşı çıkma, olay yaratma hareketinde bulunabileceklerini sanmak, af edilmiş oldukları halde tutuklanmaları, gerçekten çok çirkin bir uygulamaydı. ” (Ebubekir Hazim Tepeyran, Belgelerle Kurtuluş Savaşı Anıları, Çağdaş yayınları, İstanbul, 1982)

Vali, idari yönetici olmanın sorumluluğuyla, askeri sorumluyu, yetkiliyi kontrol edemediğini, kendisini Sivas’a görevli olarak gönderen M. Kemal ve bakanlar kurulu yetkililerine iletir. 23. 07. 1921 tarihli şifreli telgrafı;

“...Bu adamın vilayete musallat olması devam edecekse vatanımızın şerefini, çıkarını ve milli hükümetimizin onurunu ihlal eden hareketlerini yakından görüp de engellemeye imkan bulamadığım bir yerde felç olmuş bir şahit halinde valilik yapmaya değil, yaşamaya bile kişiliğim müsait olmadığından, İstanbul’dan hareket eden ailemin bugün geleceklerine ve şu sırada görev yerimin değiştirilmesindeki ağır yüke rağmen, Kastamonu’ya veya Konya’ya görevimin nakline bir an önce müsaade buyurmalarını istirham etmek mecburiyetinde bulunduğum mahfuzdur...(..)...Ne yazık ki Merkez Ordusu kumandanının her gün bir şekilde meydana getirdiği feci tabloları, görüntüleri daha fazla seyretmeye mecbur kalmamak için, bunların yapılmasına da engel olamadığımdan dolayı büyük bir üzüntüyle Sivas’tan uzaklaşmak zorunda kaldım ” (Ebubekir Hazim Tepeyran, Belgelerle Kurtuluş Savaşı Anıları, Çağdaş yayınları, İstanbul, 1982)

Tepeyran önemli illere vali yapılan bir şahsiyettir. O, Angora hükümeti tarafından kendisine verilen emir üzerine 13 ağustos 1921’de Sivas’tan ayrılır, Pontus’da, Trebizonde vilayetinde valilik yapmaya başlar. Kürd jenosidi sonrası yeniden Grek-Rum-Helen ve Ermeni halklarının jenosidleri gündeme yerleştirilir. 1.Dünya Savaşı sonrası bu halklardan sağ kalmayı başaranlar - Rus işgalinden dolayı Trebizonde vilayetinde yaşayan Rum ve Ermeniler diğer vilayetlerdeki gibi jenoside, sürgüne tabi tutulamazlar - toplu imhaya tabi tutulurlar ya da sürgün edilirler. Rum ve Ermenilere yönelik kıyımlar devam etmektedir.

M.Kemal hangi yönü, yeri işaret ederse pratik uygulayıcı Topal Osman, çeteleriyle birlikte oraya yönelir. Pontos(Pont-Ex)’daki uygulamalar ;

Fransız arşivlerinde Topal Osman; “Haziran ve Temmuz 1921’de, Niksar, Erbaa, Ladik bölgeleri ve özellikle Marsivan (Merzifon) ili kanlı sahnelerin oynandığı tiyatro alanlarına döndüler. Topal Osman ve meşhur « Laz Çeteleri » baş oyuncuydular. Sayıları 2.500 ile 3.000 kişiden oluşan bu çete talancı ve kan dökmekten bıkmayan kişilerden oluşuyordu.

Geçtikleri her yerde 1895 ve 1915 in vahşetleri yenilendi. Özellikle Marsivan’daki dehşetiyle kendisinin ayırt ediciliğini, farklılığını sergiledi. Topal Osman Niksar, Erbaa ve Ladik illerini Hıristiyanlardan temizledikten sonra Samsun kapılarına oradaki Hıristiyan halkı öldürmek amacıyla geldi.Yunanlıların karşı saldırıya geçmelerinden korkan Türk ileri gelenleri Angora’ ya katliamı önlemek için acil bir mesaj gönderdiler. Bu durum Eskişehir, Kütahya ve Afyon Karahisar’daki büyük Türk mağlubiyeti ile aynı zamana denk düşüyordu.

Mustafa Kemal, pek övülecek tarafı olmayan birliklerinin geri çekilişini izlediği cepheden geliyordu. Belki de Topal Osman’dan yana tavır alacaktı. Fakat başka hesapları kendisini Samsun halkını bağışlama emrini vermeye götürdü. Ve Topal Osman geri çekilmek zorunda kaldı. Topal Osman bunu isteksizce gerçekleştirdi.

Hiddetini Marsiva’nın zavallı Hıristiyanlarını öldürerek sakinleştirecekti. Samsun civarındaki Rum köylerini kana ve ateşe buladıktan sonra, Marsivan’a vardı. Burada zaman kaybetmeden korkunç planını gerçekleştirmeye başladı. Daha önce hazırlanan listelere göre, sayıları 300 olan bütün Rum ve Ermeni erkeklerini tutuklattı. Türk komitesi tarafından mal varlıkları belirlenen bu insanlardan büyük miktarlarda para istendi.

Bir çoğundan istenen para miktarı mal varlıklarını geçiyordu. Fakat bu vahşilerin ellerinden kurtulabilmek için insanlar bütün yolları deniyorlardı. Borca giriyorlardı, çoğu bütün mallarını vermek zorunda kaldı. Her şey teslim alındıktan sonra bu insanlar başka yerlere götürülüyorlardı ve oralardan sağ çıkmıyorlardı. Acımasız bir şekilde öldürülüyorlardı. Ve cesetler büyük bir çukura atılıyordu.

Topal Osman bizzat kendisi listelerde belirtilen mal varlıklarının alınıp alınmadığını ve bu insanların öldürülüp öldürülmediğini kontrol ediyordu. Erkeklerden sonra sıra kadın ve çocuklara gelmişti. Ateşleme ile sinyal verildi. Emir verilmişti. Hıristiyan nüfusun bütün mal varlığına el konulabilinirdi. Derhal katliamlar, talan, yağma ve yangınlar başlatıldı. Evlere saldırıldı. Çok sayıda kadın ve kız hakaret edilerek öldürüldüler. Ateşten ya da ölümden kaçıp kurtulabilen kadınlar ve çocuklar katillerin kurşunlarına hedef oluyorlardı. Amerikalıların ya da Cizvitlerin yanına sığınarak canlarını kurtarmayı başaran 400 - 500 kişi yaşayabildikleri için sevinçliydiler. Olay iki şekilde anlatıldı ........

Birinci anlatıma göre köy ateşe verilir ve orada bulunan zavallı kadınlar yanarak ölürken içlerinden bir kaçı ateşten kurtulmayı başardılarsa da katillerin kurşunlarına hedef olurlar. İkinci anlatım şekline göre biraz daha insancıl olan bir Türk yanan evin kapısını kırarak oraya sığınmış vaziyette bulunan kadın ve çocuklardan 500 ünün kaçıp kurtulmalarını sağladı.

Bu ikinci anlatım gerçeğe daha yakındır. Kadınlar korku içinde kaçıştılar ve rastgele evlere daldılar. İçlerinden birisi bilmeden bir Türk evine girdi ve kendisini insana ürküntü veren, elinde hançeri, elbiseleri kan içinde olan bir adamın karşısında buldu. Evin içi adeta bir kan deniziydi. Kadın bu durumdan öyle etkilendi ki delirdi. Bir Ermeni papazı kilisenin önünde öldürüldü ve elleri ayakları kesildi. Şehrin büyük bir kısmı özellikle Rum ve Ermeni mahalleleri ateşe verildi. Çok sayıda kadın ve kıza tecavüz edildi. 60 - 70 genç kadın ve kız kaçırıldılar. Bu vahşet 4 ya da 5 gün devam etti.

Ateşkesin imzalanmasından sonra sağ kalanlar;15 erkek, 1000 kadın ve diğerleri de çocuktu.Toplam 3000 kişi kalmıştı. Bunlar anlatılamayacak bir sefaletin içindeydiler. Evlerinden kovulmuşlar, yollarda ne yapacaklarını bilemez halde dolaşmaktaydılar. Akşam olunca bir duvarın dibine çöküp, soğuktan korunmaya çalışıyorlardı. Kendilerini bir torba ya da çul parçasıyla örtmeye çalışıyorlardı. Amerikalılar onlara çorba ve bir parça ekmek veriyorlardı.Kış ise yaklaşmaktaydı.

Bu garibanlara ne olacak? Sefaletten, soğuktan, açlıktan ölmeye mahkum edilmişlerdi. Kendilerine iyi bir yardım yapılamazsa son kaçınılmazdı” (Archives des Jesuites de France, RAr 25, chemise 6, no 22, auteurs du texte; Jesuites sur place (Sivas, Amasya, Morsivan))

Bolşevikler, 1908 askeri darbesini devrim olarak görürler. İttihatçıları devrimci olarak değerlendirmeye tabi tutarlar. Kasım 1918’de Almanların Konstantinopl’dan bir denizaltıyla kaçırdıkları İttihat-ı Teraki Partisi’nin yöneticilerini, 1.Dünya Savaşı sürecinde 1.500.000 Kürdün, bir milyondan fazla Ermeninin, yüzbinleri bulan Helen-Grek-Rumun, Binlerce Asuri-Keldani-Süryaninin topluca imha edilmeleri, sürülmeleri emirlerini veren jenosidlerin baş mimarlarından Enver Paşa ve arkadaşlarını özel konuklar olarak ağırlarlar.

Bolşevikler ağırladıkları ittihatçıların koltuklarına oturan ve Osmanlı-Türk devletini yönetmeye başlayan diğer ittihatçılara da kol kanat gereler. Bu kişilerle de dostane ilişkilere sahiptirler. 1921 öncesi olduğu gibi, 1921 yılı süreci içinde de M.Kemal ve ekibini para, savaş araç-gereçleri, diplomatik destek, eğitim-bilgi, asker konularında desteklerler. Onların sundukları destekle Pontos’da, Kocgiri de jenosidler gerçekleştirilir.

Bolşeviklerin görevlendirdikleri ve Angora’da diplomatik temaslar yapan M.V.Frunze üç ay boyunca idari ve askeri yöneticilerle beraber olur. Seyahati boyunca değişik halklardan kişilerle sohbet etme imkanına kavuşur. Sohbet konuları ve gözlemleri ile ilgili olarak Topal Osman ve Lazlarla ilgili aktarımlarda bulunur. Emperyalist-kapitalis batıdan, burjuva batıdan tepkiyle bahsederken, bolşevik yoldaşlarının Angora’daki dikta rejime verdikleri desteklerden  bahsetmez.

"Lâz'ların reisi Osman Ağa büyük ün yapmış. Bütün bölgeyi azılı çetesiyle kan ve ateşe boğmuş. Sanırım şunu söylemek bu konuda yeterli: Buradaki Türkler bile onun yaptıklarından korkuyla söz ediyorlar ve asla onaylamıyorlar.Benim için hiç ummadığım bir bilgi olmuştu doğrusu.

Ankara'da bulunduğum sırada Lazistan milletvekili Osman Bey’le tanıştım .... (....) .... ayrılıp evime döndüğümde pek çok kişi tarafından soru yağmuruna tutuldum. Osman Bey’in konuğu olduğumun doğru olup olmadığı merak konusuydu. Ben de doğru olduğunu söylemiştim. İş öylece kapandı. Ama cevabımın pek hoş karşılanmadığını da anlamıştım.

İşte şimdi Havza'da açığa çıktı bu merakın ve memnuniyetsizliğin sebebi. Aynı soruyla burada da karşılaştım. Doğru olduğunu öğrenince de bu adamın nasıl biri olduğunu ve onun neler yaptığını bilip bilmediğimi sordular. Ben Osman Ağa’yı gözümün önüne getirerek az da olsa bildiğimi söyledim. Konuşma ilerleyince benim tanıdığım Osman Bey ile Osman Ağa’nın aynı kişi olmadığı ortaya çıktı. Bundan karşımdakiler de çok memnun oldular.

Öğrendim ki Osman Ağa’nın çeteleri Havza'da korku salmışlar, yakmışlar, tecavüz etmişler, önüne gelen tüm Rum ve Ermeni'leri öldürmüşler. Köprüleri yıkmış.......Sözün kısası Müslümanlarla Hıristiyanlar arasında süre gelen tarihi ve ulusal çatışmaların eskilerden bugüne değin çözümlenemeyişine işte bu yapıda adamlar ve bu acımasız yöntemler sebep olmuş.

Yalnız burada tümüyle bir halkın diğerine saldırmasında, ne yere, ne yaşa aldırmamasında, ne acıma, ne merhamet bilmemesinde, vahşice bir ulusal dövüşte "uygar" burjuva batının tam anlamıyla iğrençliğini, alçaklığını, ikiyüzlülük ve çirkefliğini hissetmek ve görmek mümkün....(…)…

Osman Ağa: Aslen lâzdır.Türkiye'nin önde gelen kişilerinden biri. Angora hükümetinin çağrısına hemen "evet" demiş çetecilerle ve Yunan askerleriyle savaşmak için emrine verilen Lâzlardan güçlü bir milis birliği oluşturmuştur. Giresun'dan cepheye gidecek biçimde örgütlenen Osman Ağa’nın milis kuvvetleri kendisine göre bir yol çizmiş, önlerine gelen tüm Rum köylerini yerle bir etmiş, içindekileri öldürmüştür.

1921 yılında Milli ordunun kurulmasından sonra Osman Ağa Alay komutanı rütbesi almış, kendi Lâz birliğine alay adını vererek orta ve kuzey Anadolu'da örgütlenen Rum çeteleriyle sürekli amansız bir savaşa girişmiştir. »

M.Kemal ve B.M.M. Giresunlu çeteler tarafından korunmaktadırlar. Giresun da yaşamaya devam eden T.Osman, M.Kemal’in telgraf emri üzerine Ağustos 1921’de Ankara’ya gider. Kendisi M.Kemal nezdinde nüfuz ve itibar sahibidir. Angora’da, Büyük Millet Meclisi üyelerine yönelik olarak korkutucu, sindirici, karanlık güç olarak boy gösterir.
T.Osman ve Hüseyin Avni (Alpaslan) komutasındaki 42. ve 47. Gönüllü Alayları Agustos 1922'de, Sakarya da Rum-Helen ordusuna karşı savaşırlar. Büyük kayıplar verirler. Öldürme amacıyla giderler, öldürülürler. M.Kemal, yeni bir ödüllendirmeye gider. 1922 yılında bir kanunla Giresun’un müstakil il yapılmasını teklif eder. Giresun’un il yapılmasını sağlar. Bu gelişme T.Osman ve çetelerini ödüllendirme amaçlıdır. Sakarya Savaşına Milis Binbaşı olarak katılan T. Osman’a yine M.Kemal’in istemi üzerine B.M.M.’deki teşkilatçı-mebuslar tarafından yarbay rütbesi verilir. Osman Ağa ; Milis Piyade Yarbayıdır.

M.V.Frunze devam ediyor ;
« 1922-23 yıllarında Osman Ağa’nın alayları Mustafa Kemal'in şahsını koruma görevi almıştır (şimdi de bu görevi sürdürüyorlar).
1923 yılı sonbaharında Osman Ağa  mecliste muhalif gruptan ünlü ve çok gözde milletvekili Ali Şükrü'yü öldürtmüştür. Tüm ülkede ve Mecliste bu ölüm öylesine öfkeyle karşılanmıştır ki...(...)....

Lâzlar, ayrı bir dil konuşan gürcülerdir; hemen, hemen eski ulusal benliklerini tümüyle yitirmişler ve artık Türk devletinin bu uçta en sağlam parçası haline gelmişler. Sayıca aşağı yukarı yarım milyon kişiler. Bunlar son derece yiğit ve çalışkan insanlar. Ordu için de mükemmel bir kaynaklar. İslâm dininin ve Türk devletinin desteği olma görevlerini yalnızca Lâzistan'da değil, Türkiye'nin öteki bölgelerinde de yerine getiriyorlar.

Kısa bir süre önce Lâzistan'ın en etkili önderlerinden bir olan Osman Ağa gönüllü Lâz'lardan topladığı bir kuvvetle, Türklere karşı ayaklanan Doğu Anadolu bölgesindeki Kürtleri ve Samsun sancağındaki Rumları kan ve ateşe boğdu. Bu toplanan kuvvet oldukça düzenliydi. Doğu geleneklerine göre hareket ediyorlardı. Yani geçtikleri yerleri talan ediyorlardı. Her taraf bir mezar sessizliğine gömülüyordu; tam bir suskunluğa...
Düşmanların tümüyle yok edilmesi....." Genellikle denebilir ki ulusal tartışmaların, çağdaş Türkiye'de yerleşmiş tüm halklar tarafından kullanılan, çözümlenme biçimleri tekti ve son derece de basitti

Teşkilat-ı Mahsusa, yani “Özel Örgüt”, kısa sürede yaptığı katliamlarla adını duyurmuştur. 1914-18, 1919 ve sonrasında devlet politikalarının belirlenmesine damgasını vuran kişileri yöneten merkezdir. Devleti yöneten askeri-sivil kadroların okulu durumundadır. Her meslekten kadro yetiştirirler.

Osmanlı da gelenekti ; devlet, devletin geleceğini garantiye almak için kullandığı has evlatlarını bir süre sonra yemeye başlıyordu. 1919 sürecinde devleti yönetenler de de bu gelenek devam etti. T.Osman, Angora’da kurulan diktatörlüğe karşı duran, konuşan herkesi hedefe koyar. İkinci gurupta yer alan mebusları tehdit etmekte sakınca görmez. Osmanlının ekmeğini yemiş, kılıcını kuşanmıştır. Kendi ırkından olan mebusların yaşamlarına son vermekte kendisi için sıradan bir iştir. Bu eylemiyle komutanı M.Kemal’in muhalifsiz kalmasını, diktatörlüğün kök salmasını sağlayacaktır.
İttihatçı olan ve M.Kemal’in doktorluğunu yapan Dr.Rıza Nûr, bizzat T.Osman’la konuşmuştur. T.Osman’la, M.Kemal’ın Angora’daki ilişkilerini, yaşanan gerçekleri piyes haline getirmiştir. T.Osman’ın, M.Kemal tarafından görevlendirilmesinden detaylı olarak bahseder. Gazi olarak bahsedilen kişi M.kemal’dir. Piyesin adını ; « Topal Osman, Gülgülü Opera » kor. Konu ; 1823 den 1880’e kadar olan sayfaları kapsar.

« T.Osman   - Gazi

Dr.Rıza Nûr  - Ne dedi ?

Topal Osman  - «Beş-on mebus var. Bunlar vatan haini. Yunanlılara memleketi satmışlar…Bunları gıcır gıcır kesmeli. Başka çare yok. Bir gün meclisi bas ! Hepsini kes ! » dedi.

Rıza Nûr - Kimmiş onlar ?

Topal Osman - İkinci grup imiş

Rıza Nûr  - (Telâş ve heyecan içinde) Ağa, bu gayet vahim işdir. Önce şunu bil : Millet meclisinde hain yoktur. Kimse vatanı Yunanlılara satmamıştır. Satmanın da imkanı yoktur. Ellerinde değil ki satsınlar…Nasıl satarlar ?!...

Topal Osman - (Hayret içinde bakarak) satamazlar mı ?... Tuhaf şey !...

Rıza Nûr  - Hayır ! Bu mebuslar sade hükümetin yaptığı yolsuzlukları. Gazinin yolsuz işlerini tenkid(eleştiriyorlar) ediyorlar. Bunda yerden göge kadar hakları var. Yolsuzluk olmuş diyorlar. Bu Gazi’ye fena geliyor. Senin vatanı sevdiğini biliyor. Seni böyle kandırmış…Bunları sana temizlettirecek. Sakın böyle bir şey yapmayasın…

Topal Osman - Ne söylüyorsun ?!...

Rıza Nûr - İşte bu böyledir. İyi ki bana söyledin…Bir millet meclisini basmak, mebusları kesmek ne demektir biliyor musun sen ? O ne ağır iştir ?...Sonra bunun altından kalkamazsın.

Topal Osman - Ne bileyim ?!...Gazi söyledi.

Rıza Nûr  - O, seni alet ediyor. Biliyor musun sen ? Senin başınla oynuyor. Bunları sana kestirecek. Bir daha kimse de onun kötü işlerini söylemeye cesaret  kalmayacak…Herkesin ağzına bıçaktan kilit vuracak…

Topal Osman ; Bunları ben düşünmedim.

Rıza Nûr ; Millet meclisini basmak, milletin evini basmak, mebus kesmek, milleti kesmek demektir. Haklı da olsa, haksız da olsa böyledir.

Topal Osman ; ne yapayım ben şimdi ? Gazi’ye söz verdim. »

(Dr.Rıza Nur ; Hayat ve Hatıratım, IV cild, Altındağ Yayınevi, İstanbul, 1968, s.1864, 1865)
   
Angora’da oluşturulan meclise giden Laz kökenli mebuslara "Lâzistan Mebusları" olarak hitap edilir. Lâz halkının doğal cesareti, savaşçılığı İttihad-ı Teraki Partisi yöneticileri, teşkilatçılar tarafından Osmanlı sömürgeciliğini korumak, yaymak amacıyla çeteciliğe dönüştürülür. 1914-18 sürecinde osmanlıyı Balkanlı Enver, Talat Paşalar yönetirlerken, 1919 itibarıyle yeni komutan yine Balkan kökenli Türk-İslam ideolojisine hizmet sunan Sırp-Yahudi dönmesi bir ailenin ferdi olan ve Osmanlı askeri okullarında eğitilen, şekillendirilen M.Kemal’dir. 1920’de M :kemal ve çalışma arkadaşlarının Yahudi inancında olan insanlara yönelik tutumlarından dolayı, büyük bir yahudi kitlesi Güney Amerika’ya göç etmek zorunda kalır.

Milisler-çeteler ve onları yönetenler, kendi anlayışlarına, değer yargılarına göre düşman olarak gördükleri varlıklara yaşam hakkı tanımazlar. “Kafirlere karşı savaşma”ları gerektiğine inandırılmışlardır. Değişik dini anlayışlara sahip olan kişilerle yaşamak istemezler. Allah adına yaptıkları işlemlerden dolayı Allah katında cezalandırılmayacaklarına inanırlar. Farklı inançlara saygısı olmayan bağnazlığın, yobazlığın üretimi katliamdır. Bağnazlık ve yobazlık devlet yönetiminde yer alınca jenosidler, sürgünler gerçekleştiriliyor.

Teşkilat-ı mahsusa’nın has kadrolarından biri de İstiklal mahkemelerinde yargıç olarak görev yapmış olan, savaş suçlusu ve kod adı Kılıç Ali olan kişidir. Kılıç Ali, M.Kemal tarafından mebus-milletvekili yapılır. Dr.Rıza Nûr hatıralarında bu kişiden bahseder. Bu kişinin görevinin meclis de en ön sırada oturup, M.Kemal’e muhalif olanların konuşmalarını engellemek olduğunu belirtir. Engelleme şekli ise sıralara vurmak, bağırmak, gürültüyle konuşmanın duyulmasını engellemek. Meclis de silahlı dolaşmak, silahını muhaliflere göstermek, muhaliflere sataşmak. Korku yaymak. Sindirmek.
Kılıç(Kel) Ali’ye göre Topal Osman; “Türk kurtuluş savaşının bir kahramanı da Giresunlu Topal Osman’dır. Topal Osman gönüllü olarak katıldığı Balkan savaşında tam 15 yerinden yaralanmıştır. Rumlar Karadeniz bölgesinde hayat bulunca o da kendi yöresinde oluşturduğu gönüllülerle Pontus çetelerine karşı mücadele vermiş.

23 Temmuz 1919’da toplanan Erzurum kongresinin ardından Giresun’da 5.000 kişilik silahlı bir güç oluşturmuş. Daha sonra Gazi Paşanın muhafız birliği komutanlığına getirilmiş. Osman Ağa okur yazar değildi. Milli duygularla dolu, halim-selim görünen fakat ruhen şiddetli ve çok haşin bir adamdı. Duygularını hiç belli etmez, aklına her geleni yapar ve yapabilir karakterdeydi. Giresun Alayı oluşturulduğu zaman ona “ Askeri yarbay ” payesi, rütbesi verilmişti.

29 Mart 1923 günü bir söylenti çıktı.Trabzon mebusu Ali Şükrü Bey iki akşamdan beri ortada yoktu. En son çarşıdaki bir kahvede görülmüştü. Gaziyi mecliste açıkça eleştiren Ali Şükrü bey muhalefet gurubunun en aktif üyelerindendi. Bu nedenle ortadan kaybolmasının anlamlı olduğu söyleniyordu.

Ali Şükrü Bey’in kaybolması mecliste tartışılırken dinleyici localarında görüşmeleri izleyen T.Osman’la göz göze geldik. Fakat aklıma ve hayalime hiçbir şey gelmemişti. Meclis bahçesinde rastlaştık. Ne var ne yok ? Dedim. Hiç bir şey söylemedi. Aksine o benden bir şey sormak ister gibiydi. Ancak her zamanki gibi değildi. Biraz heyecanlıydı.

Hükümet, Ali Şükrü Bey olayına el koydu. Yapılan araştırmalar sonucu Ali Şükrü Bey’in son olarak Karaoğlan çarşısındaki Kuyulukahve de oturduğu, ardından da Osman Ağa müfrezesinden Mustafa Kaptanla kol kola yürüdükleri belirlenmişti.

Şükrü Bey’in kaybolduğu akşam Osman Ağa’nın evinden çığlıklar duyulmuştu. O gürültülü gece üst kattaki kiracılar korkup kaçmıştı. Osman Ağa bu konu da “ Bizim müfrezeden iki kişi münasebetsiz harekette bulundu. Onları dövdüm ” şeklinde bir açıklama yapma ihtiyacını hissediyordu.

Yine aynı günün sabahı Osman Ağa’nın kapısına eşya taşınacağı bahanesiyle bir araba getirilmişti. Ali Şükrü Bey olayının soruşturulmasını takiben Osman Ağa ile Mustafa Kaptandan şüphelenildi. Her ikisi hakkında da tutuklama kararı verildi. Fakat Osman Ağa kayıplara karışmıştı. Angora dışında da araştırma yapılıyor. Bu görevi Mülazım Kemal yürütüyordu.

Mülazım Kemal her tarafı aramış. Ümitsiz şekilde şehre dönerken bir iz dikkatini çekmiş. İzi sürüp bir toprak kümesine ulaşmış. Kazmışlar, Ali Şükrü Bey’in ta kendisiymiş.   Cinayeti Osman Ağa’nın işlediği kanaati kuvvetlenmiş, aramalar yoğunlaşmış, sonunda Osman Ağa’nın Papazın köşkünde  bulunduğu tespit edilmiş.

Olay büyük ölçüde çözülmüştü. Fakat Osman Ağanın kolay, kolay teslim olmayacağı biliniyordu…(…)…Gazi, İsmail Hakkı Tekçe’ye emir verdi. İ.Hakkı Bey kıtasını alarak T.Osman’ın bulunduğu evin çevresini sardı.  Osman Ağa’ya teslim ol” çağrısı yapıldı. Bu çağrı kabul edilmeyince çatışma başladı. İsmail Hakkı Tekçe’nin başında bulunduğu muhafız kıtası ile T.Osman’ın silahlı adamları yarım saat çatıştılar. Çatışma sonucunda Giresun müfrezesinden 12 ölü, çok sayıda yaralı vardı. T.Osman da yaralı ele geçti ve 20 dakika sonra öldü.

Giresun müfrezesinden ölen ve yaralananların çoğu askeri kıtanın isyan ederek köşke hücuma geçtiğini zannetmiş, silahını kapan Gazi Paşanın köşkünün civarına koşmuştu. Osman Ağa’nın silahlı adamları köşkü korumak amacıyla çatışmaya katılıyorlardı. Bunu sağ kalanların ifadelerinden anlıyorduk.

Gazi Paşa, İsmail Hakkı Bey’e gerekli emri verdikten sonra köşkte kalmayı tehlikeli bulduğu için Latife hanımla birlikte istasyona, özel kalem binasına geçmiş, bizleri de oraya çağırmıştı…(..)..Bu arada Başbakan Rauf Bey (Orbay) yaptığı açıklamada Şükrü Bey cinayetinin aydınlatıldığını, faillerin ortaya çıktığını, Osman Ağa’nın da tutuklama emrini dinlemeyerek çatışmaya girdiğini ve ölü olarak ele geçirildiğini bildirdi. Nihayet Van mebusu Haydar Bey’in önerisi üzerine T.Osman’ın cesedinin meclis karşısında asılmasına karar verdiler...(..)..

Ali Şükrü Bey aydın ve yurtsever bir insandı. Ancak menfi yaradılışlı ve dini taassup sahibiydi. Gaziden hoşlanmadığını bilirdim. Gazinin içki sofrasını dedikodu konusu yapanlardan biri de oydu.

Ali Şükrü Bey, Osman Ağa’yı Angora’ya ilk gelişinde eleştiri bombardımanına tutuyordu. Ali Şükrü, şiddetli şekilde Topal Osman’ın aleyhindeydi. Onun işlediği cinayetleri sayıp, dökerdi. Ali Şükrü Bey, Mustafa Kaptana, M. Kemal Paşa’nın içki sofralarından söz etmiş. Bu sofraların artık dayanılmaz hale geldiğini söylemiş. “Memleketi bu adamın elinden kurtarmak lazım” demiş. Mustafa Kaptanda kendisini dinlemiş ve söylenilenleri gidip T.Osman’a anlatmış. Ali Şükrü Bey’in söylediklerine fena halde sinirlenen T.Osman “Şükrü Bey bu fikirde ise günün birinde Gaziye bir fenalık yapabilir. Onların yapacaklarına ben meydan vermeden, tepeleyeyim” demiş.” (Atatürk’ün Sırdaşı Anlatıyor, Hulûsi Turgut, Sabah gazetesi, Kasım, 1999)

Baba tarafından Abaza, anne tarafından ise Bedirxanlardan olan Rauf Orbay’ın T.Osman’ı değerlendirişi; “Lozan’da görüşmelerde bulunan heyette Bahriyeyi temsilen bulunan deniz yarbayı Şevket bey hıçkırarak “Beyefendi ağabeyim kayıp ”  diye ağlamaya başladı….(...)…Denizci olmakla beraber daha ziyade İstanbul’daki donanma cemiyetinin neşriyatında çalışmış, bir matbaa sahibi ve gazeteci olan Ali Şükrü Bey, Büyük Millet Meclisi açıldığı günden beri her vesile ile yaptığı muhalefetlerle dikkat çekmiş bir milletvekiliydi…(…)....

Meclise gittim. Bilhassa Erzurum mebusu Hüseyin Avni Bey kendisine özgü konuşma tarzıyla sesini alabildiğine yükselterek  “Ey milletin kabesi sana da mı saldırı? Ali Şükrü Bey iki günden beri kayıptır da hükümet bulamıyor…Böyle hükümet olmaz. Ali Şükrü’ye tecavüz eden milletin namusuna tecavüz etmiştir. Böyle namussuzlar yaşamamalı, kahrolmalı”diye bar,bar bağırıyor.Muhalif arkadaşları da “Kahrolsunlar, böyleleri yaşatılmaz ” nidalarıyla onu yüreklendiriyorlardı…

Ziya Hurşit kuşkulanmış ; “ Kötü örnekler var, endişemiz bundandır. Uzağa gitmeyelim. Şu bizim milli hükümetimiz zamanın da, daha dün denecek kadar yakın bir zamanda meydana gelen suikast meselesini hatırlamamak imkanı var mı? Trabzon’da, güpe gündüz, hükümetin ve kışlaların karşısında 300 kurşun atılmak suretiyle yapılan suikastın failleri bulunmuş mudur? Hala bekliyoruz. Hükümet araştırmasını bitirsin, gelip olup biteni bize anlatsın, ondan sonra ikna olmazsak yapacağımız iş basittir.” Diyerek güvensizlik oyuyla hükümeti düşürmeye kadar götürmek isteyenler vardı.

M. Kemal Paşa, Latife hanımla birlikte istasyona geldi.  “ Şimdi ne düşünüyorsunuz ?” dedi. Bir şey düşündüğüm yok. T. Osman’ı yakalamak lazım. Çankaya’nın arkasında Papazın bağı denen yerde bulunduğu sanılıyor.  “ Nasıl yakalatacaksın ?” Meclis muhafız kıtası ile. Bu sözüm üzerine M. Kemal Paşa endişeli bir tavır takındı. “Meclis Muhafız Kıtası’nda T.Osman’la gelmiş Karadenizliler var. Bunlar birbirlerine ateş etmezlerse, ne sen, ne ben, ne Angora....bir şey kalmaz. deyince bir an düşündüm. Angora’da bu Muhafız Kıtasından başka asker denebilecek bir şey yoktu. Jandarmaların çoğu bile cephede bulunuyordu.

Şu halde ne yapacaktık ? Cinayeti işlediği meydana çıkan, belli olan bir insanın Angora sokaklarında kollarını sallaya, sallaya gezmesine göz yummak ! Bu benim harcım değildi. Sonra bir de meclis vardı. Kırk sekiz saattir “ Bulun, adaleti yerine getirin diye feryad eden bir meclis.

Bütün bunları düşünerek, M. Kemal Paşa’ya, suçluyu mutlaka yakalatmak lazım. Eğer başkumandan sıfatıyla ve herhangi bir düşünce ile sizce buna gerek görülmüyorsa, benim yarın bunu meclise anlatmam gerekecektir, dedim.

Bunun üzerine, M. Kemal Paşa Muhafız Taburu Kumandanı İsmail Hakkı Bey’i çağırtı. İsmail Hakkı Bey gelince M. Kemal Paşa Osman Ağayı yakalamak amacıyla nereden, ne şekilde hücum edilmesi gerektiğini, krokisini çizerek kendisine anlattı ve hareket etti.”

“Osman Ağa üstüne varılacağını anlayınca yukardan fırlayıp, hücum ettiği Çankaya köşkünde kimseyi bulamayınca, kapıyı kırıp, paltoları filan parçalayarak, karma karışık etmiş olduğunu haber alınca ya Fethi Bey’in hanımını dağa kaldırmağa kalkarlarsa ne yaparım, diye hemen Fethi Bey’e haber gönderdim….

H. Avni Bey olmak üzere bir kısım muhalif mebuslar artık rahmetli olan Ali Şükrü Bey’in yeteneklerini ve bağımsızlık uğrundaki mücadelelerini sayıp, döküp, onun ölmediğini ve mübarek kabrinin kendilerine sonsuza kadar özgürlük dersi vereceğini söyleyerek katillerine lanetler yağdırırken, işi yine muhalefete döküp, hükümet ve dolayısıyla M. Kemal Paşa’ya taş atmaya, dokunaklı söz söylemeye devam ettiler.” ” ( Rauf Orbay, Cehennem Değirmeni- Siyasi Hatıralarım II, Emre yayınları, s;122, 123, 124, 125, 127, 128, 129,  yıl; 1993, İstanbul )

Lazları birbirlerine şarşı kullanma, kışkırtma, provakasyona getirme, kırdırtma becerisi; böyle bir beceriyi M.Kemal’den başkası gösteremez. O, bu konularda yeteneklidir. Dr.Rıza Nur onun bu yönünü üzerine basarak anlatıyor, açıklıyor. Kılıç Ali; Giresun müfrezesinden ölen ve yaralananların çoğunun askeri kıtanın isyan ederek köşke hücuma geçtiğini zannettiklerini, silahını kapanın M.Kemal’in köşkünün civarına koştuğunu, T.Osman’nın silahlı adamlarının köşkü korumak amacıyla çatışmaya katıldıklarını belirtiyor. Bu durumu sağ kalanların ifadelerinden anladıklarını söylüyor. Askeri kıtanın isyan ettiği haberini Giresun müfrezesinin elemanlarına duyurtan, onları harekete geçirten M.Kemal’dir. Lazlar birbirlerini kurşunlarken, O, politik oyunların aktörü olarak yeni bir başarıya imza atmış olur.

“Onun Osman Ağa gibi başı bozuklara silah verdirmesini de eleştirerek yine bana Rauf Bey Efendiye sorarız, Harbiye okulunu bitirerek subay olmamış kimselere ve özellikle bazı cani, katil ve cahil adamlara subay üniforması giydirilip, kumandan kimliği nasıl verilir ? diye bağırıyorlardı.

Bunlara da cevap vermek gereğini duyarak, dedim ki, şimdi bunun bu şekilde konuşulması doğru değildir. Bu gibi sivillere niçin silah ve rütbe verildiğini bilmeyeniniz yoktur. Bilinen bu işleri burada bu şekilde ortaya atmakla ordumuzun çok kıymetli ve aziz  ileri gelenlerini ve subaylarını yıpratmayalım. Bu gibi durumların tartışılma zamanı gelecektir. ” ( Rauf Orbay, Cehennem Değirmeni- Siyasi Hatıralarım II, Emre yayınları, s; 130,131, yıl; 1993, İstanbul )

Önemli olan iradeleri teslim alınmış bireylerin Türk-İslam sentezine hizmet sunmalarıdır. Angora’da kurulan diktatörlüğün aktörlerini muhaliflerden korumaktır. Öğrenim görmek zorunlu değildir. Okuma yazma bilmeyen Lazistan’lı, yöneticileri için iyi bir can alıcı, talancı, tecavüzcü, gaspçı, yok edicidir. Bunun için diplomaya gerek yoktur. Kendisine pratik yaptırılarak, uzmanlaşması sağlanmıştır.

Bilen, kafası çalışan, soru sorabilen, görevinin ağırlığının farkına varan, kendisine verilen bazı emirlere “hayır” diyebilir. Aşağılık kompleksi gölünde kulaç atan, kendisini ıspatlama ihtiyacı olan, sırtının sıvazlanmasına, pofpoflanmaya “aferin sana, başardın, başarılısınsözcüklerini duymaya susayan kişi ortamını bulduğunda öldürmeye, var olanı, yapılanı yıkmaya, tahrip etmeye başlayacaktır.

Sistem, her halktan, canlılara zarar vericiler üretir. Teşkilat-ı Mahsusa II, kadrolarının pratikleri düşündürücüdür. Gayr-ı nizami harb kadrosu olmak! Yapılanlar, normal aile ortamı içinde doğan, büyüyen, bir insanın gereksinimi olan şeyleri doyasıya alan, yaşayan insanların kabul edemeyecekleri görevlerdirler. Problemli, yeterli sevgi, saygı görmeyen, şiddet altında büyüyen, sürekli eleştirilen, yargılanan, aşağılanan ve bu ilişkiler sonucu kurban olan, belirli bir güce sahip olduktan sonra da kurban arayan insanlara özgü iş alanları ve mesleklerdirler.

Fransız Askeri Ateşeler, Genelkurmay Başkanlıklarıni sürekli bilgilendirirler.
 “Lausanne (Lozan) konferansının çıkmaza girdiği günlerde Angora’da mecliste tartışmalar olur. Mustafa Kemal’i eleştiren Trabzon milletvekili Ali Şükrü öldürülür. Öldürülme nedeni Mustafa Kemal'e muhalif olmasındandır. Kulislerde, Mustafa Kemal’in, Ali Şükrü’yü öldürttüğü konuşulur. Topal Osman, Angora’da dır ve Mustafa Kemal'in güvenliğinden sorumludur. Mustafa Kemal, Ali Şükrü’yü Topal Osman’a öldürtür. Durum ortaya çıkar. Mustafa Kemal, Topal Osman’ı savunamaz duruma düşer. Onun adamlarıyla birlikte Çankaya’yı basabileceğini düşünür. Kendisi bir başka yere geçerek, kendi güvenliğini sağlatır ve Topal Osman'ın yok edilmesine dair emir verir.

Topal Osman yaralı olarak ele geçirilir. “Giresun Alayı” dağıtılır. Mustafa Kemal, Ali Şükrü’yü öldürtmekle muhalefete gözdağı verir. Ayrıca giderek kendisi için tehlikeli olabilecek olan, çok sayıda komplosunun pratik uygulayıcısını da ortadan kaldırtarak, komplolarının açığa çıkmasını engellemiş olur. Cellat, verilen bütün görevleri yapmıştır. Mustafa Kemal’in kendisine sahip çıkmamasından sonra muhalefete geçmiş bir Kemalist subayın örnek sonu gazetelere şu şekilde konu olur; “Polis tarafından kovalanan Topal Osman, Papaz Köşkü diye adlandırılan yere 120 kişilik bir çeteyle sığınmıştı. Burada ağır makinalı tüfeklerle donatılmış iki bölük tarafından kuşatılıyor. Yaralıları saymazsak beş askerin ve sekiz isyancının ölümüyle sonuçlanan çarpışmada Topal Osman ( Osman Ağa ) iki Nisanda bir kaç adamıyla birlikte öldürüldü. Bir Anadolu kağnısı üzerinde getirilen cesedi Büyük Millet Meclisi parkından pek uzak olmayan bir yerde örnek olarak asıldı””  ( “Osman Aga” in, Bulletin Periodique de la Presse Turque, no 27, Paris 24 - 25 juin 1923, P. 3)

Ali Şükrü Bey'in öldürülmesini isteyenler ne yapmak istiyorlardı? Güçlü, seçkin bir aileden ve meclis pratiğiyle de tam bir muhalif olan ve gittikçe sempati, etki kazanan, taraftar toplayan Ali Şükrü Bey'i ortadan kaldırıp, meclisteki muhalif gruba gözdağı vermek, sindirmek, susturmak. Onları başsız bırakmak.

Derin devlet mensubu, gizli devlete ve M.Kemal’e yaptığı hizmetlere karşılık sonuç itibarıyla bir asi ve vatan haini muamelesi görür! Onu yıllarca ölüm makinası gibi kullananlar, kendisini sahiplenmezler. Yalnızlığa terk ederler.

İsmail Hakkı (Tekçe) komutasındaki silahlı güç T.Osman’a ve adamlarına karşı harekete geçirilir. M.Kemal, Tekçe’ye kesinlikle T.Osman’ın öldürülmesi emrini vermiştir. Sağ yakalanmasını istemez. T.Osman, adamları ve İ.H. Tekçe’ye bağlı güçler arasındaki çatışma sonucu T.Osman silah kullanmaz duruma getirilir. M.Kemal, bir öldürme tutkununu, elemanını kaybetmiştir. Ama konuşmasını enğelleyememe endişesi yaşar.  Çünkü T.Osman ağır yaralı olarak ele geçirilmiştir.T.Osman’ın kafasına ateş edip, kendisini öldüren kişi İsmail Hakkı Tekçe’dir.

T.Osman’ın konuşması kimler için tehlike oluşturacaktı ? O, başta M.Kemal olmak üzere, meclisdeki hükümet yetkililerinin suçlarını bilen bir tanıktı. O, rahatlıkla insan öldürme yönüyle tanınan, çok şey bilen, konuşması halinde o günkü derin devleti bütün yönleriyle deşifre edebilecek bilgilere sahip olan bir teşkilat kadrosuydu. Öldürülmesi, bilgi vermesini, açıklama yapması olanağını sıfıra indirmiştir. Yaralıyı konuşturma, bilgi alma, suçlarını itiraf ettirmek varken, kafasına kurşun sıkmak suretiyle ebedi sessizliğe yolcu edilir.

Balkanlarda, Pontos’da, Ermenistan’da, Kürdistan’da karın deşen, baş kesen T.Osman’ın başı da gövdesinden kopartılır. Kaçırılırcasına gömülür. Ertesi gün ise kafası kesilmiş cesedi Angora'nın Karaoğlan çarşısında, ayağından asılmış halde insanlara gösterilir. Yeniden gömülür. M.Kemal’in emri üzerine cesedi aynı ay içinde Giresun’a gönderilir. İslam’ın kurallarına göre yeniden gömülür.  1925 yılının Mart ayında ise yine  M.Kemal’in istem ve emri üzerine cesedi Giresun kalesinin en yüksek yerine taşınır. Kendisi için anıt mezar yapılır. Öldürülmesinden sonra kendisinin adına, yerine birisinin gitmesi sonucu “hacı“ da olur. Hacı Osman Ağa olarak anılmaya başlanılır.

Hüseyin Avni’yi sevmeyen, düşüncelerini eleştiren İttihat-ı Terakki’ci Rauf Orbay’ın kendisi de, parti içi çatışma, ayak kaydırma girişimleri, oyunları sonucu yıllarca Avrupa’da sürgünde yaşamak zorunda kalacaktır. İstiklal Mahkemesi kendisine 10 yıllık bir ceza verir. Üç kez süikast girişimine maruz kalır.

R.Orbay ve kendisi gibi Kafkas kökenli olan asker, sivil bürokratlar (Çeçen, Çerkez, Abaza, Lezgi, Acar....) balkan kökenli Pomak (müslümanlaştırılmış Bulgar), Boşnak, Arnavut, Sırp dönmeler tarafından sahneden atılırlar ve kaçışa, sürgüne zorlanırlar. Yeterince kullanılmışlardır. M.kemal ve İ.İnönü iktidarı kendileriyle paylaşılmak istemezler. Çerkes Fevzi Çakmak, M.Kemal’in yanında Çerkes Edhem’in karşısında yer alır.
M. Kemal’le birlikte iktidarda bulunan klik, çevrelerinde, politik alanda varlığından rahatsız olmaya başladıkları eski çalışma arkadaşlarını, süreç içinde devre dışı bırakmak için, bireyin prestijini sıfıra indirme, kaçırtma, ya da ortadan kaldırtma yöntemlerini kullanırlar. Bu şahıslar için “Padişah taraftarıdır cümlesini kullanmak, ya da bir başka söylenti yaymak, Angora’da oluşturulan diktanın amaçlarına ulaşması için yeterli oluyor.
Dr. Rıza Nur, M. Kemal’in meclisdeki şahsi hakimiyetini, ilişkilerini detaylı olarak anlatır. Kendisi bizzat M.Kemal’le olan bir görüşmesini de açıklar. “ M.Kemal ve ismet de Meclis’in kendilerine metbu’ olmamasından, her istediklerini körü körüne kabul etmemelerinden sinirleniyorlar.....(...)....Bir gün Mustafa Kemal’e; Size ne? Sizin mevkiiniz yüksektir. Kendinizi fırkaların fevkinde (partiler üstü) tutun! Bir hükümet düşerse, öteki fırkanın hükümetini korsunuz. Sonunda o da düşer, yine evvelki geçer.  Muhalifleri hükümetten ted’ib hiç tedbir değildir. Bilakis onlara da verin...(...)...Buna cevabı şu oldu; “Muhalif bir fırkaya(partiye)değil, meclis’de muhalif bir sese tahmmül edemem.” ” (Dr.Rıza Nur ; Hayat ve Hatıratım, IV cild, Altındağ Yayınevi, İstanbul, 1968, s.1286, 1287)

T.Osman ve kullanılan sıfatlar
O; Teşkilatçılar için; Osman Ağa’dır.
Koçgirililer için; Topal Osman’dır. Sosyolojik anlamda da ağalıkla alakası yoktur. 
Türk-İslam ideolojisinin figüranları için ; Hacı osman Ağa’dır.
Koçgirililer için ise ; Yêzîd, hırsız, talancı, tecavüzcü, işkenceci, katil.
Angora’da merkez kuran teşkilatçılar için ; Gazi M.Kemal Atatürk’ün Muhafız Alay Komutanı
Koçgirililer için ise ; Laz çetelerin komutanı. Angora’daki muhalifleri susturma, sindirme, yok etme aracı. Eldivenli ellerin maşası.
Teşkilatçılara göre ; M.Kemal’in muhafızı.
Koçgirililere ve muhaliflere göre ; askeri diktatörlüğün kullandığı cahil bir piyon, araç. Bölgedeki Müslüman inancında olan insanları da huzursuz eden bir ruhi sorunlu.
Teşkilatçılara göre ; cumhuriyet şehidi
Muhaliflere ve Koçgirililere göre ; iktidarda kalma oyunlarının, kavgasının kullanılan, kullanılmaya hazır aracı.
Teşkilatçılara göre ; Balkan, Batum, Sakarya kahramanı, 47.Giresun Alayı Komutanı.
Pontos, Ermenistan, Kürdistanlılara göre ; Karın deşen, baş kesen, öldürmekten zevk alan cellat. Öldürmelerinin bedeli, ödülü, milis piyade binbaşılık, yarbaylık.
Teşkilatçılara göre ; halk kahramanı
Pontos, Ermenistan, Kürdistanli tanıklara göre ; halkların düşmanı.
Teşkilatçılara göre ; milli kahraman
Lazlar için milli hain. Hizmet ettiği askeri diktatörlük Laz ulusunun bütün kimliklerini yok saymıştır. Bu halk dilini dahi kaybetmekle yüz yüze kalmıştır.
Teşkilatçılar için ; destansı pratik sahibi, aktör
Jenoside tabi tutulan halklar için ; jenosid abidesinin temel taşlarını yerleştirenlerden. Kahraman değil, kahreden, utandıran pratiğin sahibi.
Teşkilatçılar için ; korkusuz Laz uşağı.
Angora’daki tanıklar için ; bütün gücünü elindeki silahlardan, çevresindeki çetelerden alan, sırtı M.Kemal tarafından sıvazlanan savaş sendromlu korkak.
Teşkilatçılar için ; hizmet sunulan ağa
Muhalifler için ; M.Kemal’e hizmet sunan, hayır demesini bilmeyen emir eri, uşak.
Teşkilatçılara göre ; Giresun’un yiğidi.
Muhaliflere göre ; yiğitlik ölçülerinden haberi dahi olmayan, arkadan vuran, zayıf anı kollayan biri.
Teşkilatçılara göre ; Adı  T.C. tarihine altın harflerle işlenmesi gereken bir efsane.
Pontos, Ermenistan, Kürdistanlılar açısındansa ise ; yarğılanması gereken bir jenosid mimarı, suçlusu.

T. Osman’ın mensubu olduğu
Laz halkının durumu ?
Ulusal, kültürel anlamda hiç bir hakka sahip değiller. Türk – İslam olarak muamele görüyorlar. Çizilen T.C. sınırları içinde Laz ulusunun fertleri 4 şehirde yaşıyorlar. 4 diyalek konuşuyorlar. 50.000 az kişi kendi anadillerini konuşmaktalar. Gençler asimilasyonun ağır etkisi altındalar. Kürtleri ulusal haklarından dolayı kıranlar, hizmet sundukları derin devlet kadroları tarafından yok oluşa doğru sürüklendiler. Laz halkı hem T.C.’de, hem de Gürcistan’da baskı altındadır. Kendi topraklarında kimliklerini ifade edemiyorlar.

47. Giresun Alayı ve Milis Piyade Yarbay’ı T.Osman tartışılmaya devam ediyorlar.
Afyon’un İncehisar, Doğanlar köyü Sivritepe mevkinde 14 Giresunlu milis-çete için T.C.Milli Savunma Bakanlığı tarafından « 47.Giresun Alayı şehitliği » yapıldı. Bu şehitlik 28 Ağustos 1992 tarihinde devlet töreni  ile açıldı.  

“ATA’nın Muhafızı İçin Anıt
GİRESUN-İstiklal Savaşı kahramanlarından 47.Gönüllü Alayı Komutanı, Büyük Önder Atatürk’ün Muhafızı Yarbay Osman Ağa için Giresun’da anıt yapılacak. Belediye Başkanı Mehmet Larçın, kısa süre önce 75’inci ölüm yıldönümünde anılan milis kahramanı Osman Ağa için yapılması kararlaştırılan anıt konusunda yaklaşık bir yıldır çalıştıklarını belirterek,Çalışmayı bizzat Giresun Jandarma Bölge Komutanı Tuğgeneral Veli Küçük sürdürüyor. Anıt, yapılacak bir referandum sonucu kentin en güzel yerine dikilecekdedi.” (a. a./Hürriyet Gazetesi, 11. 4. 1998 )

T.Osman’ın heykelini dikmek isteyen Jandarma Tuğgeneral Veli Küçük, Özel Harp Dairesi’nin Ergenekon adlı askeri biriminde görevlidir. Topal Osman’a niye sahip Çıkıyor ? 1.Dünya Savaşı sürecin de oluşturulan Teşkilat-ı Mahsusa’ya kadro olan T.Osman’dı. Bu günkü Teşkilat-ı Mahsusa, yani Özel Harp Dairesi’nin kadrosu olan da Veli Küçük’tür.
1921’de Teşkilad-ı Mahsusa, 2008’de Ergenekon. Değişenler, görevli bireyler ve isimler. Aynı yöntemlerle derin devlet varlığını devam ettiriyor. Derin devletin askeri kanat sorumlusu, 1921’in askeri görevlisini onorize ediyor. Devlet adına cinayet işleyen kutsallaştırılıyor. Bilinçsiz insanlar etkilendirilip, aynı tarz çalışmalara doğru yönlendiriliyorlar. Veli Küçük Giresun’da görev yapmaya başladıktan sonra T.Osman gündeme oturtulmaya, toplantılara konu yapılmaya başlandı. “Bir kahraman, lider, kurtarıcı, Türk-İslam önder” sıfatlarıyla anlatılmaya başlandı. Oysa Türk değil, Laz’dır. Islam dinini benimsemiştir. İslam inancında olan insanlara da zarar vermiştir. O, 1908 itibarıyle 5 askeri darbe gerçekleştiren siyasal sistemin Türk-İslamcısıdır.

T.Osman, Giresunluların tümü tarafından değil, Büyük Birlik Partisi kadrolarının mensup oldukları, Nizam-ı Alem ya da yeni adıyla Alperen Ocakları mensupları tarafından kahraman, önder olarak görülüyor. Ergenekon, JİTEM-JİT silahşörlerini bu ocaklardan temin ediyor. Veli Küçük’de JİTEM komutanlarından.  

Yargıtay’ın “ Susurluk çetesi ” ile ilgili kararı, değerlendirmesi; “Terörle mücadele adı altında da olsa, bir hukuk dışı örgütlenmeyle, devletin meşru güçleri gibi güç kullanarak, yürürlükteki yasalar yerine, kendi güç ve kuralları ile sözde yasalar oluşturmak, devleti hukuk devleti olmaktan çıkarır. Bu koşullarda da güçlünün sözünün geçtiği, nerede başlayıp nerede sona ereceği belli olmayan, her türlü yasa dışılığın egemen olduğu bir sistem oluşur, hukuk kuralları yerine korku ve kaygı geçerli olur. Bu durum bir Anayasa ve yasa ihlalinin ötesinde tam hukuk ihlali niteliğini taşır, hukuk devletinin bütünüyle ortadan kalkması sonucunu doğuracağı göz önüne alındığında da mahkemenin sanıkları Türk Ceza Kanunu 313’cü maddesine göre mahkum etmesinde bir isabetsizlik yoktur. ”

Eski Emniyet genel Müdürü Hanefi Avcının Susurluk Komisyonu’na verdiği ifadeden bir kesit; “Çetenin siyasi kolu ve başında bulunan kişi Mehmet Ağar, polis içindeki ayağı İbrahim Şahindir. Milli İstihbarat Teşkilatı’ndaki bağlantısı Mehmet Eymür ve Durhan Fırat olan çete de Korkut Eken de bu ekibin sivil ayağını oluşturur. Askeri kanat içindeki sorumlusu da Jandarma Tuğgeneral Veli Küçüktür.


Yarbay T.Osman’ın mezarı. Giresun merkez (1881veya 1883 - 02.4. 1923)

Dedesi ittihaçı olan bir gazeteci ve T.Osman;
‘‘AB'ye uyum’’ hevesimiz artık mezar taşlarımızı kazımaya kadar uzandı ve öncelik, Giresun taraflarında ‘‘milli kahraman’’ kabul edilen Topal Osman Ağa’nın Giresun Kalesi'ndeki mezarına verildi. Topal Osman'ın Pontus çeteleriyle mücadelesinin anlatıldığı Osmanlıca mezar kitabesi bir gece aniden kazındı, yine Pontus ile mücadelesinden ve Yunan ordusunun denize dökülmesinden bahseden Latin harfli bir diğer kitabe de değiştirildi. ‘‘Avrupa standartlarına’’ getirildi.

‘‘.....Topal Osman'ın cenazesi, Mustafa Kemal'in talimatıyla Giresun Kalesi'ne nakledildi ve daha sonra buraya bir anıt mezar inşa edildi. Mezarın üzerinde, hem eski Türkçe, hem de Latin harfleriyle yazılmış bir kitabe vardı. Bu kitabelerden Osmanlıca olanı geçtiğimiz günlerde kazınırken, Latin harfleriyle olanı da değiştirildi ve içerisinde eski metinde geçen ‘‘Pontuslar'ın imhası’’ ve ‘‘Yunanlıların Akdeniz'e atılması’’ gibi ifadelerin yer almadığı bir başka metin kondu.

Olayın meydana geldiği sırada Giresun valisi olan Ali Haydar Öner ise hadisenin Giresun'un yerel basınına yansıması üzerine, geçen perşembe günü bir basın toplantısı yaptı ve oldukça ilginç bazı sözler söyledi. Latin harfleriyle olan kitabe konusunda ‘‘Milli güvenlik siyaseti doğrultusunda bir uyarı aldığını, milli güvenlik siyaseti doğrultusunda gelen bir uyarıdan sonra düzeltildiğini’’ ama Osmanlıca kitabenin kazınmasından ise haberdar olmadığını, ‘‘Türkçe metinde Pontusçular'ın emeline alet olacak ibareler yerine, tarihi gerçeklere uygun düzeltmeler yapılmıştır’’ dedi.

İşin çok daha enteresan tarafı, bu basın toplantısının, Topal Osman'ın varislerine ait bir binada yapılmış olmasıydı. Şimdi, ‘‘Avrupalılaşma’’ uğruna yapmamız gereken çok önemli bir işimiz var: Geçmişte işgale karşı mücadele etmiş kim varsa, hepsinin mezarlarını yıkmak. ‘‘Avrupa'ya ayıp olur’’ yahut ‘‘bize karşı kullanılır’’ endişesiyle, mezar taşlarımızı kazımaya başladık.

Bendeniz Karadenizli değilim, ama Karadenizlilerin, özellikle de Giresunluların, Osman Ağaya gösterdikleri saygıyı ve onu milli bir kahraman olarak kabul edişlerini gayet iyi bilirim. Dolayısıyla Giresun'da yaşanan bu garabeti nakletmekle yetiniyor ve mezar taşının kazınması hadisesinin perde arkasında nelerin olup bittiğini ‘‘milli güvenlik siyaseti doğrultusunda gelen uyarının’mahiyetini ve bu işgüzarlığın kimden çıktığını ortaya çıkartma işini Osman Ağanın hemşehrilerine bırakıyorum.

Ama iş ‘‘Avrupa'ya ayıp olmasın’’ yahut ‘‘filanca memleketi gücendirmeyelim’’ endişesiyle mezar taşlarımızı kazımaya kadar uzandı ise, acilen yıkmamız gereken bazı mezarların listesini vermeden edemeyeceğim:

Öncelik, Ermenilerin tehcirden (göç ettirme) sorumlu gösterip katlettikleri Sadrazam Talat Paşa'nın İstanbul'da ki mezarındadır ve derhal yıkılması gerekir. Derken, sıra Birinci Dünya Savaşı'ndaki Arap isyanına karşı gereken tedbirleri alan ve yine Ermeni teröristlerin kurşunlarıyla can veren Cemal Paşanın Erzurum'daki mezarına gelecek ve o da ortadan kaldırıldığı takdirde, ‘‘din kardeşlerimiz’’ memnun edilmiş olacaktır.

Ama bence dümdüz edilmesi gereken en önemli mezar, Bizans İmparatorluğu'na son veren Fatih Sultan Mehmet’in türbesidir. ‘‘Pontus zihniyetinin hortlaması’’ söylentilerinin ayyuka çıktığı bugünlerde Fatih'in Türbesi'ni de yerle bir edecek olursak, Avrupa'nın bize söyleyecek pek bir sözü de kalmamış olur.

Haydi, buldozerlerimizle beraber hep beraber mezar yıkmaya! Bu mezarlarda yatanlar, Topal Osman Ağanın mezar taşındaki ‘‘Pontuslar'ın imhası’’ ve ‘‘Yunanlıların Akdeniz'e atılması’’ ifadelerinden gocunup bunların ‘‘tarihi gerçeklere uymadığını’’ iddia edecek hale gelmiş olan bizlere zaten yakışmamaktadırlar!
-----
İşte,kazınan kitabe;
‘‘Allahu Bakî.
Giresunlu Feridunzade merhum Osman Ağanın tarihçe-i hayatı: 328 Balkan Harbi'nde bedel takdiri verdiği halde gönüllü olarak harbe gidip Çorlu'da mecruh düşmüş (yaralanmış) ve ayağı sakat kalmıştır.

Harb-i umumide asker olmadığı halde gönüllü bir müfreze teşkil ederek Ruslarla bir çok muharebede (çarpışmada) bulunmuş, bilhassa Tirebolu'da Karşıt hatt-ı müdafaasında yararlık göstermiştir.

İstiklâl Harbi'nde milli taburla Ermeni muharebesinde, Koçgiri isyanında, Pontusçular'ın imhasında fevkaláde çalışmış, Yunanlıların Sakarya'ya gelmeleri üzerine dört taburluk bir alay teşkil ederek Yunanlıların Akdeniz'e atılmasına kadar bütün muharebede iştirak etmiştir.

Bidâyetinde (önceleri) binbaşı iken fevkalâde hizmetine mükâfaten kaymakamlığa (yarbaylığa) terfi etmiştir. Tarih-i tevellüdü (doğum tarihi) 1299, tarih-i vefatı 1339.’’
-----
Milli güvenliğe uymayan’ eski kitabe;
‘‘Giresunlu Feridun oğlu 1883 doğumlu merhum Osman Ağa 1912 Balkan Harbi'ne gönüllü olarak gidip Çorlu savaşında ayağından yaralanarak sakat kalmıştır.

Umumi harpte gönüllü müfrezesi ile Harşıt müdafaasında bulunmuş, Koçgiri isyanında, Pontuslar'ın imhasında, teşkil ettiği alay ile Sakarya Harbi'ne girmiş, Yunanlıların Akdeniz'e atılmalarına kadar bütün savaşlara katılmıştır.
Gösterdiği yararlıklara karşı binbaşılıktan yarbaylığa yükselmiştir.
Sulhten sonra Hicaz'a gitmek niyetine ölümü mani olduğundan kendisine bedel harp arkadaşı Kurtoğlu Hacı Hafız hacca gönderilmiştir.
Hacı Osman Ağa ruhuna fatiha. 1923.’’
-----
Milli güvenliğe uygun yeni kitabe;
‘‘Giresunlu Feridun oğlu 1883 doğumlu merhum Osman Ağa 1912 Balkan Harbi'ne gönüllü olarak gidip Çorlu savaşında ayağından yaralanarak sakat kalmıştır.

Umumi harpte gönüllü müfrezesi ile Harşıt müdafaasında bulunmuş, Koçgiri isyanının bastırılmasına katılmış, teşkil ettiği alay ile Sakarya Harbi'ne girmiş, işgal kuvvetlerinin yurdumuzdan atılmasına kadar bütün savaşlara katılmış, gösterdiği yararlıklara karşı binbaşılıktan yarbaylığa yükseltilmiştir.
Sulhten sonra Hicaz'a gitmek niyetine ölümü mani olduğundan kendisine bedel harp arkadaşı Kurtoğlu Hacı Hafız hacca gönderilmiştir.
Hacı Osman Ağa ruhuna fatiha. 1923’’ ( Murat Bardakçı, Hürriyet Gazetesi, 20.10.2002 )

T.C. sivil yöneticileri geçmişinden dolayı T.Osman’ı nereye yerleştireceklerini bilemiyorlar.

Topal Osman’ın heykeli kayıp ; Adı Susurluk skandalına karışan emekli Tuğgeneral Veli Küçük'ün, Giresun'a dikilmek üzere yaptırdığı "Topal Osman Ağa" heykeli kayboldu. Dönemin belediye başkanı tarafından itibarı iade edilmediği gerekçesiyle dikilmeyip, bir depoya kaldırılan heykel için, bugünkü Giresun Belediye Başkanı Hurşit Yüksel « En son belediyenin araç parkının bulunduğu şantiyedeki depoda idi. Bu işi fazla karıştırmayalım » dedi.

Emekli Tuğgeneral Veli Küçük'ün, Giresun'da jandarma bölge komutanlığı yaptığı sarada, yakın tarihin tartışılan ismi Topal Osman Ağa'nın hayatını araştırdığı ve "anıt" yaptırma kararı verdiği bildirilmişti. İstanbul'da yaptırdığı anıtı, 2001 yılında dikilmesi için Giresun'a göndermişti.

Verilen bilgiye göre, sabaha karşı, bir kamyon kasasında Giresun'a getirilen heykel, dönemin belediye başkanı olan, bugünkü CHP Milletvekili Mehmet Işık'ın talimatıyla, kimseye gösterilmeden bir depoya kaldırılmıştı. Işık, Topal Osman'ın, itibarı iade edilmemiş bir kişi olduğunu ve yasal sakıncası olduğu gerekçesini öne sürmüştü.
Veli Küçük de buna tepki göstererek, « Ya heykeli dikin, ya bana verin. Evimin bahçesine dikeceğim » açıklaması yapmıştı. Bir süre sonra, Giresun'a devlet töreni ile « Osman Ağa ve Kurtuluş Savaşı'nda Giresun Uşakları »nı simgeleyen bir heykel dikildi, ancak Veli Küçük'ün yaptırdığı heykel depoda kaldı. Küçük, 4 yıldır heykelini geri almaya çalışırken, son olarak belediyenin araç parkındaki bir depoda görülen heykel bulunamıyor. Giresun Belediye Başkan Hurşit Yüksel, "kayıp" heykelle ilgili sorumuzu şöyle yanıtladı: "Benden önceki başkan döneminde gelmiş. Şimdi ben nerede olduğunu bilmiyorum. En son belediyenin araç parkının bulunduğu şantiyedeki depodaymış. Bu işi fazla karıştırmayalım. Gündeme gelmesin. Hassas bir konu." Başkan Yüksel, heykel bulunursa Veli Küçük'e göndereceğini de belirtti. (Ufuk Kekül / Giresun Merkez / Sabah / 21.3.05)



Radikal gazetesinde yer alan bir haber de T.Osman;
Topal Osman “çete reisi”

  
Topal Osman. Atatürk'ün koruması olarak ünlendi.
DHA - GİRESUN - Atatürk'ün koruması olarak bilinen Topal Osman Ağa'nın yer aldığı 2006 takvimleri basan Giresun Belediyesi, « Laz koruma ve çete reisi » şeklindeki tanıtım nedeniyle tepki gördü. Konu yerel basına yansıyınca, Belediye Başkanı AKP'li Hurşit Yüksel, halktan özür diledi.Yüksel, « Gözden kaçmış. Osman Ağa bizim milli kahramanımız. Eleştiriler haklı. Takvimin dağıtımını durdurduk. Giresunlulardan özür diliyorum. Konu benim dışımda gerçekleşti. Bize eski Giresun resimlerini koyduklarını söylediler. » diye konuştu. 18/02/2006 (http://www.radikal.com.tr/haber.php)


Sakallı Nurettin Paşa
Sakallı Nurettin Paşa ise düzenli ordunun komutanıdır. O, zenginliğiyle ünlü, Rum ile Ermenilerin ticaret merkezi İzmir (Smyrne) şehrine vardığında, kendisinin komutası altındaki birlikler, 9 Eylül 1922 günü İzmir'e girdiklerinde çoğunluğu kadın, çocuk ve ihtiyarlardan oluşan sivillerle karşılaşırlar. 9 Eylül 1922 günü, savunmasız sivillerin, yerlilerin bulunduğu şehre düşmanca yaklaşım gösterir. Kendisine cevap verecek savaşçılar yoktur. Yunanistan ordu güçlerini geri çekmiştir. Şehre girmelerinden itibaren büyük bir yangın başlatır. Kendilerinin olmayan tarihi şehri ve barındırdığı zenginlikleri yakarken keyifle seyrederler. Kordon konakları, oteller, gazinolar küle dönderilirler. Rum ve Ermenilerin oturduğu semtler yağmadan sonra, ateşe verildikleri için yangın bütün şehre yayılır. Tarihi güzellikleri koruma, emeğe saygı duyma ne gezer. Benim olmazsa, başkasına da kullandırtmam mantığı tahribatı davet eder. Ticaret merkezi olan şehir yağmalanır. Şehrin yakılmasına tanık olanlar anılarında ayrıntılarıyla durumu açıklıyorlar. Başkomutan M.Kemal yanan şehre bakarak rakısını yudumlar. Kalkıp Rum-Grek oyunu olan zeybek oyununu oynar.

Soykırıma, göçertilmeye tabii tutulan halkların şehir, kasaba, köy, mahalle ve semtlerini yakmak! Bu kinin, intikamvari yaklaşımın altında yatan, düşmanlığı besleyen kaynak neydi? Geriye dönüşü engellemek mi? Hiristiyan halkların reformlardan dolayı İslam olan halklara göre sanatta, bilimde gelişmiş olmaları mıydı?  Dini köktencilik ve ırkçılık hastalıkları mı kaynaklık ediyorlardı? Irkları kırımdan geçirdikten sonra yarattıkları güzellikleri, tarihi eserleri, medeniyetleri de yok etmek bir başka şekil de açıklanamaz. İzmir semalarında mazoşizm ve sadizm bayrak dalgalandırır. Şavaşlarda, ordu mensupları ganimet elde etmek amacıyla yerleşim birimlerine saldırır, yakar, yıkar, çalar, öldürür, tecavüz eder, kaçırır. Çünkü yerleşim birimi kendilerine ait değildir. İzmir’in yerlileri ile osmanlı-Türk ordusunu yönetenler aynı dini inanca, ırka mensup olmadıkları için yaratılan bütün güzelliklere düşmanca yönelinmiştir.

Müslüman olmayan halkların varlıkları ellerinden alınır. Bunun için gerekli olan kanunlarda çıkartılır.
“Sayfa;56
Örnek;4
Forma;1
23.6.1922
Sıkıyönetim yasası, vergi kanunu, zorla borç, Hiristiyan toplulukların hoşlarına gitmeyen, onları memnun etmeyen durumlardırlar. Bununla ilgili Yunanlıların hoşnutsuzluğu devam edecektir. Kesinlikle Yunanlılar, hatta Ermeniler harekete geçecekler ve doğal olarak olaylar büyüyecektir. Hiç olmazsa bazı küçük ısındırmalar olsa.
S.L’nin notu; Yunanlıların Trakya da kalışları durumunda hiç kuşkusuz olaylar gelişecektir. Aksi durumda Türkler ve Bulgarlar tarafından provoke edilecekler.”(Etat Major de l’Armee, 2. Bureau, Section d’Orient )

29.11.1922’de subayların İzmir(Smyrne) ve çevresindeki yerleşim alanlarında bulunan yerli halk olan rumların, ermenilerin mallarını yağma etme ve çalmaları ile ilgili mecliste soru önergesi verilir. Açık açık tartışamazlar. Açık tartışmak dürüstlüğü, cesareti, açık politikayı gerektirir. Gizli celsede görüşme yapılır. Diplomat, mebus Dr.Rıza Nur gaspçılar arasında M.Kemal ve İ.İnönü’nün bulunduğunu isim vererek anlatıyor.
“Rumların bıraktığı evlerin çoğu, bilhassa İzmir’de şu bu tarafından yağma edildi. Gelen muhacir açıkta kaldı. Bu yağmacılar içinde İsmet, Necati ve Gazi dahi vardır.” (Dr.Rıza Nur ; Hayat ve Hatıratım, IV cild, Altındağ Yayınevi, İstanbul, 1968, s.1296)

M.Şükrü Bey ( Karahisar-ı sahip );“ .... (...) ....Nurettin Paşa kasaları bomba ile açtırmıştır ve paraları almış, ne kadar aldığı ne malum, beyefendi ?”

Hükümet hırsızlık, yolsuzluk yapıldığını kabul etmek zorunda kalır. Osmanlı bürokratları hakların kullanılmasına karşı oldukları için halkları etkisiz bir hale getirmeyi, ortadan kaldırmayı hedeflerine alırlar. Bu anlayış devlet yönetiminin temel politikası olur. T.C kurulduktan sonra da devam ettirilir.

İttihat-ı Terakki Partisi’nin yan örgütlenmelerinden biri olan Teşkilad-i Mahsusa’da yer alanların, Osmanlı İmparatorluğu yöneticilerinin sömürgeleştirdikleri memleketlerden biri olan Kürdistan’da ve Kürdistan’ın Batı Dêrsim-Koçgiri bölgesinde uyguladıkları özel yöntemler tümüyle Mitra-Zerdüşt (Rîya Heq) inancına sahip olan bölge Kürtleri üzerinde çok ağır etkiler bırakmış durumda. Kimliklerden kaçış, kaçma mecburiyeti duyma yok oluşu getirmekte.

1908-1909 itibarıyle Kürdistan’da başlatılan uygulamalar, 1.Dünya Savaşı sürecin de idari yapıda yeni düzenlemelere gitme, 1921’de Koçgiri’deki jenosid bizler açısından ağır tahribatlar oluşturdu. İttihad-ı Terakki Partisi yöneticilerinin kürtlere yönelik amaçları ve araçları  yıllar içinde istenilen sonuçları yarattılar. Kaybedilen tarihimiz, kültürümüz, silinen hafızalarımız; Koçgiri’den, Koçgiri’li olmadan kaçışı, susmayı, gerçekleri gizlemeyi, maskeli olmayı, mesafeli durmayı, otosansürü, yabancılaşmayı, geliştirdi.
Kürttür, türkmüş gibi davranır. Kürt ulusunun özel günlerini unutmaya çalışır. Ne “Nêrî-beran berdan”, ne “Gaxand” eğlence, kutsama günlerini kutlayabiliyor, ne de bahsediyor. İttihat-ı Teraki Partisi yöneticileri Mitra-Zerdüşt inancından gelen ve kürdçe “Rê Heq, Rîya Heq” olarak isimlendirilen yaşam felsefesini, anlayışı islamlaştırmak için “Alevi” sıfatını takarlar. Koçgiri’li Rîya Heq inancındandır. İnancının hiçbir gereğini yerine getiremez. Ne Kutsal olan Mart ayını her üç “Heft mal”ıyla karşılayabilir, ne gerekli, zorunlu olan ibadetini topluca gerçekleştirebilir. Ne Xızır orucunu tutabilir, ne niyazını dağıtabilir.

Müslüman kitlelerle komşudur. İnanmadığı, benimsemediği halde bir müslümanmış gibi davranır. Sahurda ışıklarını yakma gereği görür. Oruç tutmuş görüntüsü yaratır. Camiye gider, namaz kılıyormuş gibi davranır. Eğilip, kalkar. Ramazan bayramını kutlar. Sürekli dışlanmaktan, yarğılanmaktan, aşağılanmaktan korkar. Sistem hep korku üretmiştir, üretmeye devam ediyor. Bu korku da, Koçgiri’lilere kendi doğal kimliklerinden korkmayı, uzak durmayı hissettirdi. Yabancılaşma zeminini hazırladı.
Ulusal sorunda taraf olma, sorumluluk yüklenme, tavır alma gerektiğinde, Koçgirili, “Kürt değilim, Aleviyim” der. 15 yıl kadar önce “Aleviyim” de diyemezdi. Bu gün diyebiliyorsa, verilen ağır bedellerden dolayıdır. Devletin özel kadrolarının sunduğu Alevilik de Koçgiri’deki “Rîya Heq” inancından çok uzak, islamlaşmaya doğru götürüp, islamlaştırıp, devlete bağlama, sadıklaştırma amaçlıdır. İnanç serbestliğine sayğıyı kapsamıyor. Osmanlı’da olduğu gibi, T.C.de de devletin resmi dini İslam’dır. Diyanet İşleri Başkanlığı adlı bakanlık- başkan için kırmızı plakalı araç kullanılır-T.C’de ki farklı inançlara, felsefelere sahip olan halkları islamlaştırmakla görevlidir. T.C., de İslam; devletin geleceğini güvenceye almak için kullanılan en iyi anahtardır.

Kocgiri’yi koçgirililere ve ilgili kişilere anlatmak gerekiyor. Bizler koçgirililer olarak kaybedilen tarihimizi aradık, arıyoruz, arayacağız. Osmanlı-Türk devletinin asker ve sivil bürokratlarının, tanıkların anlatımları ve yaşanılan gerçekleri alt alta koyarak jenosidlerin çeşitlerini ve sonuçlarını açıklayabiliriz.

1908 ve sonrasının derin devleti nasıl, niye korunur? Geçmişle hesaplaşma nasıl olacak? Osmanlı İmparatorluğu’nun Türk olmayan dönme kadrolarının Türk-İslam adına Türk-İslam olmayan halklara ve Türk olmayan, İslam olan halklara yönelik suçlarının kabul edilmesi, tarihi sorumluluğun üstlenmesi gerekir. Bu kadroların şekillendirdikleri T.C.'nin bu konuda hukuki bir sorumluluğu da mevcuttur. Çünkü İttihad-i Terakki Partisi, Osmanlı’yı yönettiği gibi T.C.ni de yönetmiştir. T.C.deki siyasal sistemi onlar şekillendirmişlerdir.
Devleti yönetenler, soykırımların uygulanmadığını, yaşanmadığını iddia etmekten, bunu resmi tez olarak dile getirmekten, tartışmada taraf olmaktan vazgeçmelidirler. Tartışmalar engellememelidir. Devleti yönetenler, gerçekleri çok iyi, hem de ayrıntılarıyla biliyorlar. Teşkilat-ı-Mahsusa'nın, 1914-19, 1919-23'ün ve sonrasının derin devletinin savunulması, bugünün dünün devamının olduğunun göstergesidir.

T.C. devleti yöneticileri soykırım konularını bunca yıldır sakladılar, yasakladılar ve tartıştırmadılar. “Konuşmazsan yoktur”diyenlere, konuşacağız, çünkü var, diyoruz.

 Ekleme Tarihi: 20.10.2008 / Gomanweb

toklucaktan haberler

dernek nedir.amaçları

TOKLUCAK DER .in ARIK DER ile ZARA DER. yanyana olan arsa ile ilğili bilgiler.. 1- konu hakkında gelişmeler.. 2- varılan durum 3- dernek üyelerinin konu hakkında bilgileri GEREKLİ BİLGİLER TOPARLANIP ..GELİŞMELER..SİZLERE DUYURULACAKTIR. MAİL. ADRESİM ..haloyildiz@gmail.com ..SİZLERİN ULAŞABİLDİĞİ BİLGİLERİ PAYLAŞIRSANIZ ..YAYINLARIZ. ERGÜN YILDIZ..

DERNEK NEDİR? NASIL KURULUR?

Derneğin tanımı

23.11.2004 tarihinde yürürlüğe giren 5253 sayılı Dernekler Kanununun 2. maddesinde derneğin tanımı; " Dernek: Kazanç paylaşma dışında, kanunlarla yasaklanmamış belirli ve ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere, en az yedi gerçek veya tüzel kişinin, bilgi ve çalışmalarını sürekli olarak birleştirmek suretiyle oluşturdukları tüzel kişiliğe sahip kişi topluluklarını” olarak yapılmıştır.

Kimler dernek kurabilir

Fiil ehliyetine sahip gerçek veya tüzel kişiler, önceden izin almaksızın dernek kurma hakkına sahiptir.

Dernek kurucusu olabilmeleri ile ilgili olarak, Türk Silâhlı Kuvvetleri ve kolluk kuvvetleri mensupları ile kamu kurum ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri hakkında özel kanunlarında getirilen kısıtlamalar saklıdır.

Ayrıca, onbeş yaşını bitiren ayırt etme gücüne sahip küçükler; toplumsal, ruhsal, ahlakî, bedensel ve zihinsel yetenekleri ile spor, eğitim ve öğretim haklarını, sosyal ve kültürel varlıklarını, aile yapısını ve özel yaşantılarını korumak ve geliştirmek amacıyla yasal temsilcilerinin yazılı izni ile çocuk dernekleri kurabilir veya kurulmuş çocuk derneklerine üye olabilirler.

Oniki yaşını bitiren küçükler yasal temsilcilerinin izni ile çocuk derneklerine üye olabilirler ancak yönetim ve denetim kurullarında görev alamazlar.

Çocuk derneklerine onsekiz yaşından büyükler kurucu veya üye olamazlar.

Dernek kurucusu olacak kişilerde aranan fiil ehliyetine ne şekilde sahip olunur.

4721 sayılı Türk Medeni Kanununda belirtildiği üzere; ayırt etme gücüne sahip ve kısıtlı olmayan her ergin kişinin fiil ehliyeti vardır.

Ayırt etme gücüne sahip ve kısıtlı olmamak: Yaşının küçüklüğü yüzünden veya akıl hastalığı, akıl zayıflığı, sarhoşluk ve bunlara benzer sebeplerden biriyle akla uygun biçimde davranma yeteneğinden yoksun olmamak yada bir yıl veya daha uzun süreli özgürlüğü bağlayıcı bir cezaya mahkûm bulunmamaktır.

Ergin olmak: Onsekiz yaşını doldurmuş olmak veya onsekiz yaşın doldurmamış olduğu halde evlenmiş olmak yada onbeş yaşını doldurmuş küçüklerin kendi isteği ve velisinin rızasıyla mahkemece ergin kılınmış olmaktır.

Tüzel kişiler, kanuna ve kuruluş belgelerine göre gerekli organlara sahip olmakla, fiil ehliyetini kazanırlar. Tüzel kişinin iradesi, organları aracılığıyla açıklanır.

Dernekler özel hukuk tüzelkişisi olup, Türk Medeni Kanununun 48. maddesinde belirtilen tüm hak ve yetkilere sahiptir.

Hangi amaçla dernek kurulamaz

Anayasa ve kanunlarla açıkça yasaklanan amaçları veya konusu suç teşkil eden fiilleri gerçekleştirmek amacıyla dernek kurulamaz.

Derneğin amacı; kazanç paylaşma dışında, kanunlarla yasaklanmamış belirli ve ortak bir gayeyi gerçekleştirmeye yönelik, anlaşılabilir ve süreklilik arz etmelidir. Hukuka veya ahlâka aykırı olmamalıdır.

Derneğin kuruluş şekli

Dernekler, kuruluş bildirimini, dernek tüzüğünü ve gerekli belgeleri yerleşim yerinin bulunduğu yerin en büyük mülki amirine verdikleri anda tüzel kişilik kazanırlar.

Dernek tüzüğünün içeriği

Dernekler Mevzuatı gereğince derneğin tüzüğünde aşağıda gösterilen hususların belirtilmesi zorunludur:

a-Derneğin adı ve merkezi. (Derneğinizin adı, daha önce kurulmuş olan bir derneğin adından farklı olmak zorundadır. Dernek adını kontrol etmek için tıklayınız)

b-Derneğin amacı ve bu amacı gerçekleştirmek için dernekçe sürdürülecek çalışma konuları ve çalışma biçimleri ile faaliyet alanı.

c-Derneğe üye olma ve üyelikten çıkmanın şart ve şekilleri.

d-Genel kurulun toplanma şekli ve zamanı.

e-Genel kurulun görevleri, yetkileri, oy kullanma ve karar alma usul ve şekilleri.

f-Yönetim ve denetim kurullarının görev ve yetkileri, ne suretle seçileceği, asıl ve yedek üye sayısı.

g-Derneğin şubesinin bulunup bulunmayacağı, bulunacak ise şubelerin nasıl kurulacağı, görev ve yetkileri ile dernek genel kurulunda nasıl temsil edileceği.

h-Üyelerin ödeyecekleri giriş ve yıllık aidat miktarının belirlenme şekli.

ı-Derneğin gelir kaynakları.

i- Derneğin borçlanma usulleri.

j- Derneğin iç denetim şekilleri

k-Tüzüğün ne şekilde değiştirileceği.

l-Derneğin feshi halinde mal varlığının tasfiye şekli.

m-Dernek geçici yönetim kurulu üyelerinin adı, soyadı, görev ünvanı.

Dernek tüzüğünde kanunen belirtilmesi zorunlu hususlar dışında, Kanuna aykırı olmamak kaydıyla tüzükte yer alması istenilen diğer hükümler eklenebilir.

Örnek Dernek Tüzüğü İçin Tıklayınız.

Dernek kuruluşu için gerekli belgeler

Dernek kurucuları (en az yedi gerçek veya tüzel kişi) tarafından imzalanmış olan (Dernekler Yönetmeliği Ek-2’de bulunan) iki adet kuruluş bildirimi ve aşağıda belirtilen ekleri, derneğin kurulacağı yerin mülki idare amirliğine verilir.

a) Kurucular tarafından her sayfası imzalanmış üç adet dernek tüzüğü,

b) Kurucuların nüfus cüzdan fotokopisi,

c) Dernek kurucuları arasında tüzel kişiliklerin bulunması halinde; bu tüzel kişilerin unvanı, yerleşim yeri ve kuruluş belgesi ile tüzel kişiliklerin organları tarafından yetkilendirilen gerçek kişi de belirtilmek kaydıyla bu konuda alınmış kararın fotokopisi,

d) Kurucular arasında yabancı dernek veya dernek ve vakıf dışında kar amacı gütmeyen kuruluşlar bulunması halinde, bu tüzel kişilerin dernek kurucusu olabileceğini gösteren İçişleri Bakanlığınca verilmiş izin belgesi,

e) Kurucular arasında yabancı uyruklular varsa, bunların Türkiye'de yerleşme hakkına sahip olduklarını gösterir belgelerin fotokopileri,

f) Yazışma ve tebligatı almaya yetkili kişi veya kişilerin adı, soyadı, yerleşim yerlerini ve imzalarını belirten liste.

Büyükşehir belediyesi sınırları içinde kalan ilçeler hariç diğer ilçelerdeki dernek kuruluş işlemlerinde istenen belgeler birer arttırılarak verilir.

Dernekler, kuruluş bildirimi ve eklerini mülki idare amirliğine vermek suretiyle tüzel kişilik kazanırlar.

Çocuk derneklerine tüzel kişiler kurucu veya üye olamazlar, ayrıca çocuk derneklerinde kuruluş bildirimine, kurucu çocukların yasal temsilcilerinin izni eklenir.

Dernek kuruluş bildiriminin incelenmesi

Dernek kuruluş bildirimi ve belgelerin doğruluğu ile dernek tüzüğü, en büyük mülki amir tarafından altmış gün içinde dosya üzerinden incelenir.

Kuruluş bildiriminde, tüzükte ve kurucuların hukuki durumlarında kanuna aykırılık veya noksanlık tespit edildiği takdirde bunların giderilmesi veya tamamlanması derhal kuruculardan istenir. Bu istemin tebliğinden başlayarak otuz gün içinde belirtilen noksanlık tamamlanmaz ve kanuna aykırılık giderilmezse; en büyük mülki amir, yetkili asliye hukuk mahkemesinde derneğin feshi konusunda dava açması içir durumu Cumhuriyet savcılığına bildirir. Cumhuriyet savcısı mahkemeden derneğin faaliyetinin durdurulmasına karar verilmesini de isteyebilir.

Kuruluş bildiriminde, tüzükte ve belgelerde kanuna aykırılık veya noksanlık bulunmaz ya da bu aykırılık veya noksanlık belirli sürede giderilmiş bulunursa; keyfiyet derhal derneğe yazıyla bildirilir ve dernek, dernekler kütüğüne kaydedilir.

Derneğin zorunlu Organları hangileridir

Derneğin zorunlu organları, genel kurul, yönetim kurulu ve denetim kuruludur.

Dernekler zorunlu organları dışında başka organlar da oluşturabilirler. Ancak, bu organlara zorunlu organların görev, yetki ve sorumlulukları devredilemez.

Genel kurul, derneğin en yetkili karar organı olup; derneğe kayıtlı üyelerden oluşur. Genel kurul, dernek organlarını seçer ve derneğin diğer bir organına verilmemiş olan işleri görür.

Genel kurul, üyeliğe kabul ve üyelikten çıkarma hakkında son kararı verir, derneğin diğer organlarını denetler ve onları haklı sebeplerle her zaman görevden alabilir.

Yönetim kurulu, beş asıl ve beş yedek üyeden az olmamak üzere dernek tüzüğünde belirtilen sayıda üyeden oluşur.

Yönetim kurulu, derneğin yürütme ve temsil organıdır; bu görevini kanuna ve dernek tüzüğüne uygun olarak yerine getirir.

Temsil görevi, yönetim kurulunca, üyelerden birine veya bir üçüncü kişiye verilebilir.

Denetim kurulu, üç asıl ve üç yedek üyeden az olmamak üzere dernek tüzüğünde belirtilen sayıda üyeden oluşur.

Denetim kurulu, denetleme görevini, dernek tüzüğünde belirtilen esas ve usullere göre yapar; denetleme sonuçlarını bir raporla yönetim kuruluna ve genel kurula sunar.

Derneğin kuruluşundan sonra yapılması gereken işlemler

A- Defter tutulması

Dernekler tarafından tutulması zorunlu olan defterler temin edilerek kullanmaya başlanılmadan önce dernekler biriminden veya noterden onaylattırılmalıdır.

Dernekler aşağıda yazılı defterleri tutarlar.

a) İşletme hesabı esasında tutulacak defterler ve uyulacak esaslar aşağıdaki gibidir:

1) Karar Defteri: Yönetim kurulu kararları tarih ve numara sırasıyla bu deftere yazılır ve kararların altı toplantıya katılan üyelerce imzalanır.

2) Üye Kayıt Defteri: Derneğe üye olarak girenlerin kimlik bilgileri, derneğe giriş ve çıkış tarihleri bu deftere işlenir. Üyelerin ödedikleri giriş ve yıllık aidat miktarları bu deftere işlenebilir.

3) Evrak Kayıt Defteri: Gelen ve giden evraklar, tarih ve sıra numarası ile bu deftere kaydedilir. Gelen evrakın asılları ve giden evrakın kopyaları dosyalanır. Elektronik posta yoluyla gelen veya giden evraklar çıktısı alınmak suretiyle saklanır.

4) Demirbaş Defteri: Derneğe ait demirbaşların edinme tarihi ve şekli ile kullanıldıkları veya verildikleri yerler ve kullanım sürelerini dolduranların kayıttan düşürülmesi bu deftere işlenir.

5) İşletme Hesabı Defteri: Dernek adına alınan gelirler ve yapılan giderler açık ve düzenli olarak bu deftere işlenir.

6) Alındı Belgesi Kayıt Defteri : Alındı belgelerinin seri ve sıra numaraları, bu belgeleri alan ve iade edelerin adı, soyadı ve imzaları ile aldıkları ve iade ettikleri tarihler bu deftere işlenir.

b) Bilanço esasında tutulacak defterler ve uyulacak esaslar aşağıdaki gibidir:

1) (a) bendinin 1, 2, 3 ve 6 ncı alt bentlerinde kayıtlı defterleri bilanço esasında defter tutan dernekler de tutarlar.

2) Yevmiye Defteri, Büyük Defter ve Envanter Defteri: Bu defterlerin tutulma usulü ile kayıt şekli Vergi Usul Kanunu ile bu Kanununun Maliye Bakanlığına verdiği yetkiye istinaden yayımlanan Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğleri esaslarına göre yapılır.

Tutulacak defter ve kayıtların Türkçe olması zorunludur. Defterler mürekkepli kalemle yazılır.

Defterler bilgisayar ortamında da tutulabilir. Ancak form veya sürekli form şeklinde tutulacak defterler, kullanılmaya başlanmadan önce her bir sayfasına numara verilerek ve onaylatılarak kullanılabilir. Onaylı sayfalar kullanıldıktan sonra defter haline getirilerek muhafaza edilir.

Yevmiye defteri maddelerinde yapılan yanlışlar ancak muhasebe kurallarına göre düzeltilebilir. Diğer defter ve kayıtlara rakam ve yazılar yanlış yazıldığı takdirde düzeltmeler ancak yanlış rakam ve yazı okunacak şekilde çizilmek, üst veya yan tarafına veya ilgili bulunduğu hesaba doğrusu yazılmak suretiyle yapılabilir. Yanlış rakam ve yazının çizilmesi halinde, bu rakam ve yazıyı çizen tarafından paraflanır.

Defterlere geçirilen bir kayıt; kazımak, çizmek veya silmek suretiyle okunamaz hale getirilemez.

Karar defterinin sayfa sonunda imza için bırakılan bölümü hariç defterlerin satırları, çizilmeksizin boş bırakılamaz ve atlanamaz. Ciltli defterlerde, defter sayfaları ciltten koparılamaz. Tasdikli form veya sürekli form yapraklarının sırası bozulamaz ve bunlar yırtılamaz.

Derneklere ait belgeler, kaydedildikleri defterdeki kayıt sırasına uygun olarak numaralandırılır ve dosyalanarak saklanır.

Kayıt zamanı;

İşlemler, defterlere günlük olarak kaydedilir. Ancak, gelir ve gider kayıtları;

a) İşlemlerin, işin hacmine ve gereklerine uygun olarak muhasebe düzeni ve güvenliğini bozmayacak bir süre içinde kaydedilmesi şarttır. Bu gibi kayıtlar on günden fazla geciktirilmez.

b) Kayıtlarını devamlı olarak muhasebe fişleri ve bordro gibi yetkili amirlerin imza ve parafını taşıyan belgelere dayanarak tutan derneklerde, işlemlerin bunlara kaydedilmesi, deftere işlenmesi hükmündedir. Ancak bu kayıtlar, işlemlerin esas defterlere kırkbeş günden daha geç intikal ettirilmesine imkan vermez. Dernek defterlerinin denetim amacıyla istenmesi halinde, kırkbeş günlük sürenin dolması beklenmeden kayıtların işlenmesi zorunludur.

Hesap dönemi;

Derneklerde hesap dönemi bir takvim yılıdır. Hesap dönemi 1 Ocak’ta başlar ve 31 Aralık’ta sona erer. Yeni kurulan derneklerde hesap dönemi kuruluş tarihinde başlar ve 31 Aralık’ta sona erer.

Defterlerin ara tasdiki;

Bu defterlerin kullanılmasına sayfaları bitene kadar devam edilir ve defterlerin ara tasdiki yapılmaz. Ancak, bilanço esasına göre tutulan defterler ile form veya sürekli form yapraklı defterlerin, kullanılacağı yıldan önce gelen son ayda, her yıl yeniden tasdik ettirilmesi zorunludur.

B-Dernek gelirlerinin tahsilinde kullanılacak Alındı Belgelerinin bastırılması

Alındı belgelerinin biçimi;

Dernek gelirlerinin tahsilinde kullanılacak Alındı Belgeleri Dernekler Yönetmeliği 42. maddesinde belirtilen biçim ve ebatta yönetim kurulu kararıyla matbaaya bastırılır.

Alındı belgelerinin kontrolü;

Bastırılan alındı belgelerinin seri ve sıra numaraları ile diğer baskı işlerinde kusur bulunup bulunmadığı, sayman üyece kontrol edilir. Kontrolde hatalı olduğu ortaya çıkan cilt veya formlar geri verilerek aynı miktarda yenisi bastırılır. Alındı belgeleri, matbaadan sayman üye tarafından bir tutanak ile teslim alınır.

Alındı belgelerinin deftere kaydı;

Dernek saymanınca teslim alınan alındı belgelerinin tamamı, numarası en küçük olan alındı belgesi cildinden başlamak üzere defterin yalnızca başlangıç, bitiş ve serisi sütunları doldurularak, her bir satırda bir alındı belgesi cildi gösterilecek şekilde alt alta yazılmak suretiyle kaydedilir. Defterin diğer sütunları, alındı belgesi ciltlerinin gelir tahsil edecek kişilere teslim edilmesi veya teslim edilen alındı belgesi cildinin iade edilmesi sırasında doldurulur.

Alındı belgelerinin kullanımı;

Alındı belgeleri, gelir tahsil etme görev ve yetkisine sahip bulunanlara, sayman üyelerce imza karşılığı verilir ve kullanıldıktan sonra imza karşılığı geri alınır. Bu işlemler Alındı Belgesi Kayıt Defterinde gösterilir.

Alındı belgeleri, sabit boyalı sert veya sivri uçlu tükenmez kalemle okunaklı bir biçimde silintisiz ve kazıntısız olarak doldurulur. Ödemede bulunana asıl yaprak koparılarak verilir, koçan kısmı ciltte bırakılır. Düzenleme sırasında hata yapılırsa, hatalı belge yaprağı ödemede bulunana verilmez. Asıl ve koçan yaprakların üzerine “İPTAL” ibaresi yazılıp her ikisi koparılmadan ciltte bırakılır.

Form şeklinde bastırılan alındı belgeleri, elektronik sistemler aracılığıyla doldurulduktan sonra aslı ödemede bulunana verilir; sureti dosyasında muhafaza edilir.

C- Yetki belgesi düzenlenmesi

Dernek adına gelir tahsil edecek kişi veya kişiler, yetki süresi de belirtilmek suretiyle, yönetim kurulu kararı ile tespit edilir. Gelir tahsil edecek kişilerin açık kimliği, imzası ve fotoğraflarını ihtiva eden (Dernekler Yönetmeliği EK-19’da bulunan) “Yetki Belgesi” dernek tarafından üç nüsha olarak düzenlenerek, dernek yönetim kurulu başkanınca onaylanır. Yetki belgelerinin birer sureti dernekler birimlerine verilir.

Dernek adına gelir tahsil edecek kişiler, ancak adlarına düzenlenen yetki belgelerinin bir suretinin dernekler birimine verilmesinden itibaren gelir tahsil etmeye başlayabilirler

Yetki belgelerinin süresi, yönetim kurullarının görev süresi ile sınırlıdır. Yeni seçilen yönetim kurullarının, yetki belgelerini birinci fıkra esaslarına göre yenilemesi zorunludur. Yetki belgesinin süresinin bitmesi veya adına yetki belgesi düzenlenen kişinin görevinden ayrılması, ölümü, işine veya görevine son verilmesi, derneğin kendiliğinden dağıldığının tespit edilmesi veya fesih edilmesi gibi hallerde, verilmiş olan yetki belgelerinin dernek yönetim kuruluna bir hafta içinde teslimi zorunludur. Ayrıca, gelir toplama yetkisi yönetim kurulu kararı ile her zaman iptal edilebilir. Yetki belgesi ile ilgili değişiklikler yönetim kurulu başkanınca, onbeş gün içerisinde dernekler birimine bildirilir.

D -Gelir–Gider İşlemleri

Dernek gelirleri alındı belgesi ile tahsil edilir. Dernek gelirlerinin bankalar aracılığı ile tahsili halinde banka tarafından düzenlenen dekont veya hesap özeti gibi belgeler alındı belgesi yerine geçer.

Dernek adına gelir tahsil etmekle yetkili olan kişiler, tahsil ettikleri paraları otuz gün içerisinde dernek saymanına teslim ederler veya derneğin banka hesabına yatırırlar. Ancak, tahsilatı 2005 yılı için 1000.- YTL’yi (yeniden değerleme oranında artırılır) geçenler, 30 otuz günlük süreyi beklemeksizin tahsil ettikleri parayı en geç iki iş günü içinde dernek saymanına teslim ederler veya derneğin banka hesabına yatırırlar.

Dernek kasasında bulundurulabilecek para miktarı, ihtiyaçlar dikkate alınarak yönetim kurulunca belirlenir.

Dernek giderleri ise fatura, perakende satış fişi, serbest meslek makbuzu gibi harcama belgeleri ile yapılır. Ancak dernekler, Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesi kapsamında bulunan ödemeleri için Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre gider pusulası, bu kapsamda da bulunmayan ödemeleri için Gider Makbuzu düzenlerler.

Dernekler tarafından kişi, kurum veya kuruluşlara yapılacak bedelsiz mal ve hizmet teslimleri (Dernekler Yönetmeliği EK-15’te bulunan) Ayni Yardım Teslim Belgesi ile yapılır. Kişi, kurum veya kuruluşlar tarafından derneklere yapılacak bedelsiz mal ve hizmet teslimleri ise Ayni Bağış Alındı Belgesi ile kabul edilir.

Bu belgeler; Dernekler Yönetmeliğinde ((EK-13) (EK- 14) ve (EK- 15)’de) gösterilen biçim ve ebatta, müteselsil seri ve sıra numarası taşıyan, kendinden karbonlu elli asıl ve elli koçan yaprağından meydana gelen ciltler veya elektronik sistemler ve yazı makineleri aracılığıyla yazdırılacak form veya sürekli form şeklinde, dernekler tarafından bastırılır. Form veya sürekli form şeklinde bastırılacak belgelerin, belirtilen nitelikte olması zorunludur.

Saklama süresi;

Defterler hariç olmak üzere, dernekler tarafından kullanılan alındı belgeleri, harcama belgeleri ve diğer belgeler özel kanunlarda belirtilen süreler saklı kalmak üzere, kaydedildikleri defterlerdeki sayı ve tarih düzenine uygun olarak 5 yıl süreyle saklanır.

İşletme hesabı tablosu;

İşletme hesabı esasına göre kayıt tutan dernekler yıl sonlarında (31 Aralık) (Dernekler Yönetmeliği EK-16’da gösterilen biçimde) “İşletme Hesabı Tablosu” düzenlerler.

Bilanço esasına göre raporlama;

Bilanço esasına göre defter tutan derneklerin yıl sonlarında (31 Aralık), Maliye Bakanlığınca yayımlanan Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğlerini esas alarak bilanço ve gelir tablosunu düzenlemeleri yeterlidir.

E-Üye kayıt işlemleri

Derneğe üye olmaları Kanunla yasaklanmamış olan ve dernek tüzüğüne göre üye olma şartlarını taşıyan kişilerin derneğin yönetim kuruluna yapacakları yazılı üyelik başvuruları yönetim kurulunca görüşülerek en çok otuz gün içinde üyeliğe kabul veya isteğin reddi şeklinde karara bağlanıp, sonucu müracaat sahibine yazı ile duyurulması zorunludur. Derneğin, ilk genel kurul toplantısının yapılacağı tarihe kadar, dernek tüzüğünde sayıları belirtilen yönetim ve denetleme kuruları üye tam sayısının asıl ve yedeklerini oluşturabilecek sayıdan az olmamak üzere üye kayıt edilmesine ihtiyaç bulunmaktadır.

Yönetim kurulunca, karar defterinde alınan karar ile üyeliğe kabul edilmiş bulunanlar dernek üyesi olurlar. Üyeliğe kabul kararının tarih ve sayısı ile üyenin kimlik bilgileri ve aidat ödentileri üye kayıt defterine kayıt edilir.

Yazılı olarak yapılacak üyelik başvurusu, dernek yönetim kurulunca en çok otuz gün içinde karara bağlanır ve sonuç yazıyla başvuru sahibine bildirilir. Başvurusu kabul edilen üye, bu amaçla tutulacak deftere kaydedilir.

Üyelik için kanunda veya tüzükte aranılan nitelikleri sonradan kaybedenlerin dernek üyeliği kendiliğinden sona erer.

Hiç kimse, dernekte üye kalmaya zorlanamaz. Her üye yazılı olarak bildirmek kaydıyla, dernekten çıkma hakkına sahiptir.

Tüzükte üyelerin çıkarılma sebepleri gösterilebilir.

Tüzükte çıkarma düzenlenmemişse üye, ancak haklı sebeple çıkarılabilir. Bu çıkarma kararına, haklı sebep bulunmadığı ileri sürülerek itiraz edilebilir.

F- Genel kurul toplantısı

Derneğin, kuruluş işlemlerinde eksiklik ve kanuna aykırılık bulunmadığına ilişkin olarak mahallin mülki amirliğince yapılan yazılı bildirimi izleyen altı ay içinde dernekler ilk genel kurul toplantısını yapmak ve organlarını oluşturmakla yükümlüdürler.

Genel kurul;

a) Dernek tüzüğünde belli edilen zamanlarda olağan,

b) Yönetim veya denetim kurulunun gerekli gördüğü hallerde veya dernek üyelerinden beşte birinin yazılı isteği üzerine otuz gün içinde olağanüstü toplanır.

Genel kurul toplantıya yönetim kurulunca çağrılır.

Çağrı usulü;

Yönetim kurulu, dernek tüzüğüne göre genel kurula katılma hakkı bulunan üyelerin listesini düzenler. Genel kurula katılma hakkı bulunan üyeler, en az onbeş gün önceden, günü, saati, yeri ve gündemi bir gazetede ilan edilmek veya yazılı ya da elektronik posta ile bildirilmek suretiyle toplantıya çağrılır. Bu çağrıda, çoğunluk sağlanamaması sebebiyle toplantı yapılamazsa, ikinci toplantının hangi gün, saat ve yerde yapılacağı da belirtilir. İlk toplantı ile ikinci toplantı arasındaki süre yedi günden az, altmış günden fazla olamaz.

Toplantı, çoğunluk sağlanamaması sebebinin dışında başka bir nedenle geri bırakılırsa, bu durum geri bırakma sebepleri de belirtilmek suretiyle, ilk toplantı için yapılan çağrı usulüne uygun olarak üyelere duyurulur. İkinci toplantının geri bırakma tarihinden itibaren en geç altı ay içinde yapılması zorunludur. Üyeler ikinci toplantıya, birinci fıkrada belirtilen esaslara göre yeniden çağrılır.

Genel kurul toplantısı bir defadan fazla geri bırakılamaz.

Toplantı usulü;

Genel kurula katılma hakkı bulunan üyelerin listesi toplantı yerinde hazır bulundurulur. Toplantı yerine girecek üyelerin resmi makamlarca verilmiş kimlik belgeleri, yönetim kurulu üyeleri veya yönetim kurulunca görevlendirilecek görevliler tarafından kontrol edilir. Üyeler, yönetim kurulunca düzenlenen listedeki adları karşısına imza koyarak toplantı yerine girerler. Kimlik belgesini göstermeyenler, belirtilen listeyi imzalamayanlar ile genel kurula katılma hakkı bulunmayan üyeler toplantı yerine alınmaz. Bu kişiler ve dernek üyesi olmayanlar, ayrı bir bölümde genel kurul toplantısını izleyebilirler.

Toplantı yeter sayısı sağlanmışsa durum bir tutanakla tespit edilir ve toplantı yönetim kurulu başkanı veya görevlendireceği yönetim kurulu üyelerinden biri tarafından açılır. Toplantı yeter sayısı sağlanamaması halinde de yönetim kurulunca bir tutanak düzenlenir.

Açılıştan sonra, toplantıyı yönetmek üzere bir başkan ve yeteri kadar başkan vekili ile yazman seçilerek divan heyeti oluşturulur.

Dernek organlarının seçimi için yapılacak oylamalarda, oy kullanan üyelerin divan heyetine kimliklerini göstermeleri ve hazırun listesindeki isimlerinin karşılarını imzalamaları zorunludur.

Toplantının yönetimi ve güvenliğinin sağlanması divan başkanına aittir. Genel kurul, gündemdeki konuların görüşülerek karara bağlanmasıyla sonuçlandırılır. Genel kurulda her üyenin bir oy hakkı vardır; üye oyunu şahsen kullanmak zorundadır.

Toplantıda görüşülen konular ve alınan kararlar bir tutanağa yazılır ve divan başkanı ile yazmanlar tarafından birlikte imzalanır. Toplantı sonunda, tutanak ve diğer belgeler yönetim kurulu başkanına teslim edilir. Yönetim kurulu başkanı bu belgelerin korunmasından ve yeni seçilen yönetim kuruluna yedi gün içinde teslim etmekten sorumludur.

Mahkemece kayyım atanması veya Medeni Kanunun 75 inci maddesinin ikinci fıkrasına göre görevlendirilme yapılması halinde, bu maddede yönetim kurulana verilen görevler bu kişiler tarafından yerine getirilir.

G-Genel kurul sonuç bildirimi;

Olağan veya olağanüstü genel kurul toplantılarını izleyen otuz gün içinde, yönetim ve denetim kurulları ile diğer organlara seçilen asıl ve yedek üyeleri içeren (Dernekler Yönetmeliği EK-3’te belirtilen) “Genel Kurul Sonuç Bildirimi “ ve ekleri yönetim kurulu başkanı tarafından mülki idare amirliğine bildirilir:

Bu bildirime;

a) Divan başkanı, başkan yardımcıları ve yazman tarafından imzalanmış genel kurul toplantı tutanağı örneği,

b) Tüzük değişikliği yapılmışsa, tüzüğün değişen maddelerinin yeni ve eski şekli ile dernek tüzüğünün son şeklinin her sayfası yönetim kurulunca imzalanmış örneği.

Eklenir.

Genel kurul sonuç bildirimi ve ekleri, büyükşehir belediyesi sınırları içinde kalan ilçeler hariç diğer ilçelerde bulunan dernekler tarafından iki suret olarak verilir.

Genel kurul sonuç bildirimleri, dernek yönetim kurulu tarafından yetki verilen bir yönetim kurulu üyesi tarafından da yapılabilir. Bildirimin yapılmamasından yönetim kurulu başkanı sorumludur.

Sandığı bulunan dernekler, sandıklarına ait genel kurul sonuç bildirimi ve eklerini bu maddede belirtilen usulde mülki idare amirliğine bildirirler.

H-Beyanname verilmesi

Beyanname verme yükümlülüğü

Dernek yönetim kurulu başkanları, her takvim yılının ilk dört ayı içinde bir önceki yıla ait Dernek Beyannamelerini (Dernekler Yönetmeliği EK-21’de bulunan) doldurarak mülki idare amirliğine vermekle yükümlüdürler. İl merkezlerinde ve büyükşehir belediyesi sınırları içinde kalan ilçelerde bulunan dernekler beyannamelerini bir adet, diğer ilçe merkezinde bulunanlar ise iki adet olarak verirler.

Şubeler, mülki idare amirliğine verecekleri beyannamelerin birer örneğini bağlı bulundukları derneğe de vermekle yükümlüdürler.

I-Değişikliklerin bildirilmesi

Dernekler, yerleşim yerlerinde (İkametgahlarında) meydana gelen değişiklikleri (Dernekler Yönetmeliği EK- 24’te bulunan)“Yerleşim Yeri Değişiklik Bildirimini”;

Genel kurul toplantıları dışında dernek organlarında meydana gelen değişiklikleri (Dernekler Yönetmeliği EK- 25’te bulunan) “Dernek Organlarındaki Değişiklik Bildirimini”

Doldurmak suretiyle, değişikliği izleyen otuz gün içinde mülki idare amirliğine bildirmekle yükümlüdürler. Bu belgeler, büyükşehir belediyesi sınırları içinde kalan ilçeler hariç diğer ilçelerde bulunan dernekler tarafından iki suret olarak verilir.

Dernek tüzüklerinde yapılan değişiklikler de tüzük değişikliğinin yapıldığı genel kurul toplantısını izleyen otuz gün içinde, (Dernekler Yönetmeliği EK-3’te bulunan) “Genel Kurul Sonuç Bildirimi “ ekinde mülki idare amirliğine bildirilir.

J-Taşınmazların bildirilmesi

Dernekler edindikleri taşınmazları tapuya tescilinden itibaren otuzgün içinde (Dernekler Yönetmeliği EK- 26’da bulunan)“Taşınmaz Mal Bildirimini Formu” nu doldurmak suretiyle mülki idare amirliğine bildirmekle yükümlüdürler.

Bu form, büyükşehir belediyesi sınırları içinde kalan ilçeler hariç diğer ilçelerde bulunan dernekler tarafından iki suret olarak verilir.

K-Mal bildirimi

04.5.1990 gün, 20508 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 3628 sayılı “Mal Bildiriminde bulunulması Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu”na ve bu Kanuna atfen çıkartılmış olan “Mal Bildiriminde bulunulması Hakkında Yönetmelik” gereğince, Türk Hava Kurumunun Genel Yönetim ve Merkez Denetleme Kurulu Üyeleri ile Genel Merkez Teşkilatında ve Türk Kuşu Genel Müdürlüğünde, Türkiye Kızılay Derneğinin Merkez Kurullarında ve Genel Müdürlük teşkilatında görev alanlar ve bunların Şube Başkanları ve Kamuya Yararlı Derneklerin Yönetim ve Denetim Kurulu Üyeleri (Mal Bildiriminde bulunulması Hakkında Yönetmelik ekinde bulunan) “Mal Bildirim Formu”nu tek nüsha olarak doldurmak ve tarih belirterek imzalamak suretiyle mal bildiriminde bulunmak zorundadırlar.

Türk Hava Kurumunun, Türkiye Kızılay Derneğinin ve Kamuya Yararlı Derneklerin Yönetim ve Denetim Kurulu Üyeleri için İçişleri Bakanlığına, bunların Şube Başkanları için bulundukları İl Valiliklerine, Türk Hava Kurumu ile Türkiye Kızılay Derneğinde görev alanlar için Kurum ve Dernek Genel Başkanlığına,

Bu göreve başlama tarihini izleyen bir ay içinde mal bildiriminde bulunmak zorundadırlar.

Mal bildiriminde bulunacak olanların kendilerine, eşlerine ve velayetleri altındaki çocuklarına ait bulunan taşınmaz malları ile 1 inci derece Devlet Memurlarına yapılan aylık net ödemenin beş katından fazla tutarındaki her biri için ayrı olmak üzere, para, hisse senetleri ve tahviller ile altın, mücevher ve diğer taşınır malları, hakları, alacakları ve gelirleriyle bunların kaynakları, borçları ve sebepleri bu mal bildiriminin konusunu teşkil eder.

Mal varlığında önemli bir değişiklik olduğunda bir ay içinde,

Görevin sona ermesi halinde, ayrılma tarihini izleyen bir ay içinde,

Görevlere devam edenler, sonu (0) ve (5) ile biten yılların en geç Şubat ayı sonuna kadar,

Mal bildirimlerini yenilerler.

L-Derneğin İç Denetimi

Dernekte genel kurul, yönetim kurulu veya denetim kurulu tarafından iç denetim yapılabileceği gibi, bağımsız denetim kuruluşlarına da denetim yaptırılabilir.

Genel kurul veya yönetim kurulu, gerek görülen hallerde denetim yapabilir veya bağımsız denetim kuruluşlarına denetim yaptırabilir.

Genel kurul, yönetim kurulu veya bağımsız denetim kuruluşlarınca denetim yapılmış olması, denetim kurulunun yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz.

Derneğin denetleme kurulu; derneğin tüzüğünde gösterilen amaç ve amacın gerçekleştirilmesi için sürdürüleceği belirtilen çalışma konuları doğrultusunda faaliyet gösterip göstermediğini, defter, hesap ve kayıtların mevzuata ve dernek tüzüğüne uygun olarak tutulup tutulmadığını, dernek tüzüğünde tespit edilen esas ve usullere göre ve bir yılı geçmeyen aralıklarla denetler ve denetim sonuçlarını bir rapor halinde yönetim kuruluna ve toplandığında genel kurula sunar.”

İktibas: Dernekler Dairesi Başkanlığı